Dick Drayer | Achterkant van Curacao

Na meer dan tien jaar is het eindelijk zover: op Curaçao kan de noodtoestand worden uitgeroepen. Er was een pandemie voor nodig om bestuurders zover te krijgen de landsverordening Uitzonderingstoestanden langs de verschillende adviesorganen en door de Staten goedgekeurd te krijgen.

Er zijn nogal wat waarborgen ingebouwd om er voor te zorgen dat de premier ‘s ochtends niet met een verkeerd dictatorial been uit bed kan stappen om daarna in zijn eentje alle macht naar zich toe te trekken en zijn burgers van alle vrijheden te beroven.

Eén van de waarborgen is dat de gouverneur (lees: Nederland) het landsbesluit om de noodtoestand uit te roepen moet ondertekenen. Niet iedereen is onder de indruk van deze waarborg, maar tot nog toe heeft-ie prima gewerkt. Denk nog maar eens terug aan de periode voor de verkiezingen in 2017, toen Gerrit Schotte een konijn uit zijn hoge hoed toverde en het Hoofdstembureau buitenspel wilde zetten. Ook toen greep de gouverneur in door het konijn hard in zijn hoed terug te schoppen.

Complotdenkers

Het moet voor de complotdenkers onder ons – die zeggen dat COVID-19 heel iets anders is dan een besmettelijk virus – een hele opluchting zijn dat het verbod op het openbaar maken van gedachten en gevoelens en nog wat andere vrijheden niet beknot mogen worden wanneer de noodtoestand door een pandemie worden veroorzaakt.

Ook het zomaar binnentreden in je huis, al dan niet met legitimatie en zonder te vertellen waarom, is bij een pandemische noodtoestand niet geoorloofd, laat staan het in beslag nemen en bestuderen van gegevensdragers, zoals je telefoon.

Maar bovenal kan met het aannemen van de landsverordening Uitzonderingstoestanden een einde komen aan het regeren per decreet, dat sinds het uitbreken van de Coronapandemie de modus operandi is geworden van de regering Rhuggenaath en waar tegenstanders van de wet eigenlijk zo bang voor zijn. Opvallend dan ook dat er in al die negen maanden geen enkel protest te horen was.

Eerder heb ik al geschreven dat deze modus in feite niet zoveel verschilde van de manier waarop Maduro zijn land regeert. Ook daar wordt per decreet en zonder wettelijke grondslag geregeerd. Dat moet je als Curaçaose, democratische samenleving niet willen en met de Noodwet is er nu een tool in handen om al die maatregelen van afgelopen half jaar vanaf legitiem te maken.

Kernvraag

Nog los van allerlei bediscussieerbare ditjes en datjes in de nieuwe wet, wordt één elementaire vraag niet beantwoord met de nieuwe landsverordening: wanneer is een pandemie reden voor de noodtoestand? In het Caribisch Juristenblad van begin dit jaar staan de auteurs Mr. dr. J. Sybesma & Mr. drs. R.E.R. de Knegt uitvoerig stil bij deze vraag: is de COVID-19 situatie een ramp en legitimeert die ramp het treffen van bijzondere maatregelen?

In de wat oudere landsverordening Rampenbestrijding definieert de wetgever wat een ramp is:

‘een gebeurtenis waardoor een ernstige verstoring van de openbare veiligheid is ontstaan, waarbij het leven, de gezondheid en het welzijn van vele personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate worden bedreigd of zijn geschaad, en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties van verschillende disciplines is vereist.’

Landsverordening Rampenbestrijding

De vraag is of COVID-19 aangemerkt kan worden als veroorzaker van een ramp. Wordt daadwerkelijk de openbare veiligheid, waarbij het leven, de gezondheid en het welzijn van personen, het milieu dan wel grote materiële belangen in zodanig ernstige mate bedreigd of geschaad, dat een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties en disciplines vereist is? De auteurs concluderen dat de regering Rhuggenaath op enig moment deze mening is toegedaan, zelf lijken ze met hun vraagstelling een voorbehoud te willen maken.

Ik vrees dat de discussie over deze vraag de kranten niet gaat halen. Terwijl die zeer belangrijk is. Tot nog toe zijn er immers ‘maar’ zeven doden gevallen op Curaçao en zijn iets meer dan 3000 mensen besmet geraakt met het virus, van wie de meesten niet bijzonder ziek zijn en gewoon herstellen. ‘Slechts’ 83 mensen moesten naar het ziekenhuis en een nog kleiner deel kwam op de intensive care terecht.

Risico afweging

Een groep van vooraanstaande artsen en economen heeft afgelopen week gepleit voor een afgewogen en doorgerekend risico gestuurd coronabeleid. Volgens deze professionals, van wie een met Curaçaose band, professor dr. Eline van den Broek, veroorzaken de huidige coronamaatregelen forse nevenschade, zowel aan de gezondheid van mensen als aan het maatschappelijk en economisch leven. Ook leiden de huidige maatregelen tot sterkere ongelijkheid, omdat de lasten van de maatregelen ongelijk neerslaan binnen de samenleving.

Risico gestuurd beleid zou tot lagere nevenschade van de maatregelen leiden, zeggen de professionals. Zij beroepen zich op verschillende wetenschappelijke publicaties en modellen van de afgelopen maanden die aantonen dat risico gestuurde maatregelen kunnen leiden tot minder gezondheidsschade en minder economische en maatschappelijke schade. Onder de groep van mensen die minder-vatbaar is, zal het virus zich sneller verspreiden, zodat eerder immuniteit ontstaat en het virus zich niet meer via deze mensen zal kunnen verspreiden naar risicogroepen.

Het voorgestelde beleid moet erop zijn gericht besmettingen onder kwetsbare mensen te voorkomen. Volgens de artsen en economen zal het risico op overbelasting van de zorg afnemen, omdat mensen die minder vatbaar zijn voor Covid significant minder zorg nodig hebben na besmetting. Deze mensen kunnen daarmee grotendeels terug naar het ‘oude normaal’ en ervaren zo meer vrijheid en mentale gezondheid. Risico gestuurd beleid leidt daarmee tot minimale gezondheidsschade en minimale maatschappelijke schade op zowel korte als langere termijn, aldus de professionals.

De noodtoestand is in dit geschetst kader helemaal niet nodig. Tijd dus dat de overheid gerichte maatregelen neemt en zich niet gaat beroepen op een wet, waar mensen vooral veel last van hebben.

COVID-19 verbleekt

Tot slot, zou ik er graag nog aan toevoegen dat Curaçao wel degelijk rampen kent die het uitroepen van de noodtoestand rechtvaardigen. Ik noem er een paar: Diabetes. acht procent van onze bevolking lijdt eraan. Jaarlijks overlijden 28 mensen aan deze ziekte. Het ziekenhuis heeft 48+ dialysestoelen voor 160.000 inwoners. Ter vergelijking: het Erasmus in Rotterdam met een populatie-coverage van 900.000 inwoners heeft er welgeteld acht! En dan heb ik het nog niet over de 70+ amputaties als gevolg van suikerziekte.

Bron: Achterkant van Curacao