DEN HAAG – De beslissing over beëindiging van de consensusrijkswetten zijn geen onderdeel van de evaluatie die volgend jaar wordt gehouden. Dat zegt de Raad van State van het Koninkrijk. Die heeft op verzoek van de minister van Veiligheid en Justitie, en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, voorlichting gegeven over de mogelijke criteria en thema’s van de evaluatie van de consensusrijkswetten ‘Justitie’.

Een consensusrijkswet bevat een regeling van aangelegenheden die tot de verantwoordelijkheden van de afzonderlijke landen van het Koninkrijk behoren. Deze wetten kunnen alleen in onderlinge overeenstemming tot stand komen. De landsregelgeving moet vervolgens in overeenstemming zijn met de consensusrijkswetten. Ook hadden de ministers aan de Afdeling advisering gevraagd in te gaan op de wijze waarop de evaluatie van de staatkundige positie van Caribisch Nederland en de evaluatie van consensusrijkswetten elkaar kunnen aanvullen en versterken. De regering heeft de voorlichting op 13 november 2014 openbaar gemaakt.

Begrip evaluatie
De Afdeling advisering maakt enkele kanttekeningen bij het begrip evaluatie. Bij de evaluatie gaat het om een terugblik: wat is er bereikt? Zijn de verwachtingen uitgekomen? Hoe hebben de wetgeving, de afspraken, de procedures etc. gefunctioneerd? Evaluatie moet dan ook onderscheiden worden van het debat over de toepassing van de consensusrijkswetten in de toekomst. Dat is een afzonderlijk traject dat thuishoort in de politieke besluitvorming over de vraag: hoe nu verder?

In drie van de vier consensusrijkswetten is uitdrukkelijk bepaald dat naar aanleiding van de evaluatie in onderlinge overeenstemming besloten kan worden de rijkswetten te beëindigen. In de conclusies van de Koninkrijksconferentie 2014 is vermeld dat Curaçao en Sint Maarten hechten aan de wettelijke verankering van het opzegrecht in alle consensusrijkswetten. Ook is afgesproken dat bij de evaluatie van de consensusrijkswetten dat punt expliciet aan de orde zal komen. Maar een besluit over beëindiging kan alleen maar worden genomen naar aanleiding van de evaluatie, niet als onderdeel daarvan, aldus de Raad van State.
Criteria
De evaluatiebepalingen van de vier consensusrijkswetten zien uitdrukkelijk op de doeltreffendheid en de effecten van die rijkswetten. Het is daarom ten eerste van belang de doelen van de verschillende rijkswetten te identificeren. Vervolgens kunnen criteria worden vastgesteld aan de hand waarvan bepaald kan worden of die doelen zijn bereikt. Dit betekent dat per rijkswet de abstracte criteria van doeltreffendheid en doelmatigheid moeten worden geoperationaliseerd. Alleen dan kan effectief gemeten worden in hoeverre met de wet de beoogde doelstellingen zijn bereikt.

Thema’s
In de voorlichting is de Afdeling advisering ingegaan op de belangrijkste thema’s die aan de orde zouden moeten komen bij de evaluatie van de vier afzonderlijke rijkswetten. In de apart opgenomen bijlage wordt een puntsgewijs overzicht van de thema’s gegeven.

In zijn algemeenheid merkt de Afdeling advisering op dat het belang van de consensusrijkswetten ‘Justitie’ voor een belangrijk deel gelegen is in het wettelijk waarborgen van de taken en bevoegdheden van justitiële instanties en van de rechtspositie van degenen die bij die instanties werkzaam zijn. Ook moet de wettelijke regeling de samenwerking tussen de landen op dit gebied garanderen. De evaluatie zou aanknopingspunten kunnen bieden voor de beantwoording van de vraag in hoeverre de consensusrijkswetten deze waarborgen ook daadwerkelijk bieden.

Uit de inventarisatie van de Afdeling advisering blijkt dat een groot aantal thema’s onderwerp van evaluatie zou kunnen zijn. De Afdeling advisering wijst op het risico dat het evaluatieonderzoek te omvangrijk wordt. Zij geeft daarom in overweging bij de vaststelling van de evaluatieopdracht een duidelijke selectie van evaluatiethema’s te maken en daarmee de reikwijdte van deze eerste evaluatie in te perken. Naar het oordeel van de Afdeling advisering zou een inventarisatie en analyse van de al gesignaleerde en nog te signaleren knelpunten bij de toepassing van de wetgeving in elk geval onderdeel van de evaluatie moeten zijn.

Raakvlakken met evaluatie Caribisch Nederland (BES-eilanden)
In de voorlichting van februari 2014 over de evaluatie van de staatkundige structuur van de BES-eilanden heeft de Afdeling advisering opgemerkt dat een onderzoek naar het voorzieningenniveau op het gebied van veiligheid bruikbaar materiaal kan opleveren voor de beantwoording van de vraag naar de doeltreffendheid en de effecten van de consensusrijkswetten op dit terrein.

Daarnaast heeft de Afdeling advisering opmerkingen gemaakt over de verschillen tussen de constitutionele kaders waarbinnen de consensusrijkswetten fungeren, namelijk die van land in het Koninkrijk respectievelijk van openbaar lichaam in het Nederlandse staatsbestel. Het is van belang om in de evaluatie van de rijkswetten na te gaan of de verschillen in constitutionele status van invloed zijn op de werking van de consensusrijkswetten. Ook is het van belang om te onderzoeken of de verschillende wetgevingen die in de landen en in de openbare lichamen gelden, bij de toepassing en interpretatie daarvan door het Gemeenschappelijk Hof van Justitie tot problemen aanleiding geeft.

Lees hier de volledige tekst van de voorlichting van de Raad van State.

Bron: Persbureau Curaçao