Jop van Kempen en Bas Soetenhorst
In de omgeving van Genève adviseert Baidjoe ook de WHO | Beeld © Fred Merz
Met het zwalkende coronabeleid koerst Nederland af op lokale lockdowns, waarschuwt veldepidemioloog Amrish Baidjoe. ‘Zonder ander beleid is het een kwestie van tijd.’
“De regie is zoek. Daar ben ik bijzonder bezorgd over. We zijn voorbij het punt dat we het nog enigszins kunnen controleren.”
Vanuit Genève is Amrish Baidjoe (Amsterdam, 1984) kritisch over het Nederlandse coronabeleid. In een video-interview noemt hij als recentste voorbeeld de quarantaineplicht voor mensen die in contact zijn geweest met een besmet iemand. “Vorige week was het verhaal van de overheid nog dat we geen dwang willen. Dinsdagavond kwam de quarantaineplicht opeens op tafel en nu is meer studie nodig. Meer studie vergt meer tijd en dat betekent bij infectieziekten: meer verspreiding. En uiteindelijk meer ziekenhuisopnamen en sterfgevallen. Strenge maatregelen moet je niet uit het niets aankondigen. Als je de noodzaak uitlegt, krijg je ook meer draagvlak.”
Met een groep deskundigen is Baidjoe vanaf dag één kritisch volger van de Nederlandse koers in de aanpak van corona. De experts hebben zich verenigd in RedTeam, dat pleit voor snelle aanscherping van de maatregelen. Afgelopen week spraken leden met minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge. Ook waren ze uitgenodigd voor een hoorzitting in de Tweede Kamer. Baidjoe kwam er even voor over uit Genève, waar hij het Global Outbreak Alert and Response Network van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert.
De veldepidemioloog schudt de voorbeelden van ontbrekende regie uit zijn mouw: dubbele boodschappen over mondkapjes, het ontbreken van internationale samenwerking en de gebrekkige capaciteit bij de GGD’s voor bron- en contactonderzoek.
“Contactonderzoek is net als testen onderdeel van de eerste verdedigingslinie tegen virustransmissie. Nota bene een dag nadat De Jonge had gezegd dat de GGD’s voldoende capaciteit hadden, bleek in Amsterdam en Rotterdam een tekort. Ontstellend dat de minister dat niet wist.”
“De GGD zegt nu twee weken voor het maken van een nieuw opschalingsplan nodig te hebben. Aan het begin van de zomer zeiden ze dat ze er klaar voor waren. Drie weken geleden gingen ze afschalen. En nu kunnen ze het niet aan. Je hebt het wel over de dijken van het beleid.”
Hij wil een bijdrage leveren aan het Nederlandse coronabeleid. Dat staat op gespannen voet met het benoemen van de zwaktes, beseft hij, omdat die informatie de autoriteit van het kabinet en diens adviseurs ondermijnt. “Ik weet uit ervaring hoe zwaar de druk voor beslissingen is, hoe groot de verantwoordelijkheid en hoe gebrekkig de kennis van het virus. Iedereen werkt keihard en doet enorm z’n best.”
Het ministerie van Volksgezondheid stelt kritiek niet altijd op prijs, zegt hij. Met geestverwanten als Xander Koolman (gezondheidseconoom), Arnold Bosman (epidemioloog) en Wim Schellekens (oud-hoofdinspecteur van de Inspectie voor Gezondheidszorg) is hij gevraagd om in september het coronabeleid tussentijds te evalueren. Dat duurde te lang, vonden ze. Daarom schreven ze op 22 juli een open brief die het kabinet aanspoorde tot verdere indamming. “Op onze zorgen is beperkt formeel gereageerd. Er was wel contact over de brief, maar dat ging vooral over de toon en wijze van publicatie.”
Ze stelden voor het Outbreak Management Team (OMT), dé kabinetsadviseur, een spiegel voor te houden. Baidjoe en zijn metgezellen wilden een ‘rood team’ vormen om tunnelvisie te voorkomen bij het ‘blauwe team’: het OMT en de beleidsmakers. Zo’n taakverdeling is een beproefd middel in langdurige crisissituaties. De Jonge en het OMT wilden er niet aan.
Op Twitter deelt @C19RedTeam nog steeds ongezouten zijn inzichten. De rode draad: overheid, wees alerter en benader de pandemie meer als maatschappelijk probleem dan als volksgezondheidsprobleem; een recessie tegengaan en intensieve gedragsbeïnvloeding om het virus te bestrijden horen ook bij het coronabeleid.
“Geschat wordt dat het nog minimaal een jaar duurt voordat er een vaccin of geneesmiddel is en zelfs dan zijn het waarschijnlijk geen wondermiddelen. Er ligt nog een lange weg voor ons. Idealiter dicteert de overheid niet, maar ontstaan beleid en draagvlak door wisselwerking met de bevolking.”
Welke landen doen het wel goed?
“Het is lastig vergelijken en ik doe dat liever niet op basis van de huidige cijfers. Geen enkel land was echt klaar voor de pandemie. Sterftecijfers vertellen nooit het hele verhaal, omdat sommige landen niet één, maar meerdere superspreading events als carnaval hadden. Er zit ook geluk of pech bij. Maar Duitsland liep voorop met testen en had snel een plan om bron- en contactonderzoek uit te breiden. En hoewel China veel vrijheden inperkt, weet het de uitbraak beter te controleren. Het consumentenvertrouwen neemt er niet zo sterk af als in Nederland en de economie lijkt sneller te herstellen.”
Jullie verwachten alle heil van de overheid. Je hoort RedTeam niet over individuele vrijheden die in het geding zijn.
“Daar hechten we juist erg aan. Maar de angst voor het virus blijft in stand als je geen daadkrachtig beleid hebt. Als je nu sterker en sneller optreedt, hoef je straks niet zwaarder in te grijpen.”
Staan de maatregelen in verhouding tot de schade die het virus aanricht? De helft van de Nederlanders heeft overgewicht, wat bij tienduizenden leidt tot ziekte en vervroegde sterfte. Dat accepteren we gewoon.
“Obesitas is geen infectieziekte en daar breng je niet zo duidelijk anderen mee in gevaar. Bij corona ligt de parallel met griep meer voor de hand. Er zijn jaarlijks duizenden griepdoden. Maar bij corona gaat het om een virus waarvan we heel weinig weten, zeker voor wat betreft langetermijneffecten. Als je ziet dat mensen die ziek zijn geweest nog kampen met vermoeidheidsklachten en cognitieve problemen, lijkt het me bijzonder onverantwoord het virus ongecontroleerd te laten rondwaren. Of ga je net zo lang wachten tot de laatste sluis van ons zorgstelsel, de ic’s, het dreigt te begeven en zadel je artsen op met de selectie van patiënten?”
“Tegen mensen die corona afdoen als griepje zeg ik: zijn we ooit tegen de grenzen van de ic-capaciteit aangelopen vanwege griep? Nee. Dus is het vergelijkbaar met griep? Nee.”
Laten we het even hebben over uw achtergrond. U bent geboren in Amsterdam.
“In het BovenIJ ziekenhuis. Mijn vader was politieagent in Suriname en kwam na de onafhankelijkheid naar Nederland waar hij tot zijn overlijden bij de ING heeft gewerkt. Mijn moeder was al eerder uit Suriname overgekomen en was secretaresse bij de Postbank. Met mijn broertje woonden we in de Spaarndammerbuurt, die in de jaren negentig zienderogen achteruitging. Ik was 8 toen bij de sporthal Bredius een lijk werd gevonden, toen was voor mijn ouders de maat vol. We verhuisden naar Zaandam, waar we een van de eerste gekleurde gezinnen waren in een nieuwbouwwijk.”
Hoe was uw jeugd?
“We zijn heel liberaal opgevoed. In karatelessen werd me extra discipline bijgebracht. Er zwaaide wat als de sportleraar ontdekte dat we rottigheid hadden uitgehaald. Ik had de hoogste Cito-score van de klas, maar kreeg havo-advies, met het argument dat mensen met een migrantenachtergrond het niet goed deden op het vwo. Op aandrang van mijn vader – die zei: laten we het bij de cijfers houden – kon ik naar een havo-vwo-brugklas.”
“Toen m’n ouders scheidden, en mijn vader te veel ging drinken, spijbelde ik meer en kwam ik op de havo. Daar had ik een mentor die in me bleef geloven en me stimuleerde, waarna ik terugkeerde naar het atheneum. Het waren de hoogtijdagen van gabbermuziek en ik heb het nodige aan racisme meegemaakt op school. Maar ik heb me er nooit door laten ontmoedigen. Op mijn 23ste deed ik mijn eerste veldwerk in Tanzania en daar ben ik nooit mee gestopt.”
Bent u gevraagd voor het OMT?
“Nee. Het zou niet samengaan met mijn huidige baan, er ligt bijzonder veel werk in minder bedeelde delen van de wereld. Ik kan wel externe expertise bieden. Nu gaat het contact met OMT-leden via sociale media, de krant en radio. Eigenlijk te gek voor woorden.”
Wacht ons weer een lockdown?
“Zonder een ander, urgenter beleid is het een kwestie van tijd. Eerst lokale lockdowns. Als dat niet werkt, volgt een landelijke. Het ontbreekt aan snelheid. Alles wat we nu zien, heeft zijn oorsprong in het verleden en alles wat we vandaag doen heeft pas over twee of drie weken invloed op infecties en ziekenhuisopnames.”
Wat zou u minister De Jonge adviseren?
“Adopteer bredere tegenspraak, kom met een duidelijke strategie – wil je het virus naar nul of laten rondgaan, met gevolgen voor de ziekenhuiscapaciteit? – en investeer in betere communicatie met burgers. Uitbraken beginnen in de gemeenschap, maar eindigen daar ook.”
Expert uitbraken
Bron- en contactonderzoek is een expertise van Amrish Baidjoe, opgeleid aan de Universiteit Wageningen en ook docent aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine. Hij is gespecialiseerd in het beheersen van de uitbraak van infectieziekten en humanitaire rampen. Baidjoe werkte in Bangladesh aan de vluchtelingencrisis rond de Rohingya en aan uitbraken van ebola in Congo en zika in Zuid-Amerika.
Bron: Parool
Tot wie zal ik spreken en wie waarschuwen, opdat zij horen? Een doordringende vraag. Degenen die moeten luisteren wat de afloop is, luisteren niet omdat hun oor onbesneden is, zodat zij geen aandacht kunnen en zullen schenken. Zij scheppen geen behagen in (andermans) waarschuwingen omdat die waarschuwingen niet afkomstig zijn van hun. Treurig hè wat jaloezie allemaal kan doen. Zulke mensen blijven een weerbarstige schouder bieden in plaats van samen te werken, en hun oren maakten zij te ongevoelig om te horen dat ziet iedereen. Zij beschouwen de corona als een griepje, een verkoudheid, een voorbijgaande toestand, FOUT. Ze denken en zijn niet beter dan Jair Bolsonaro, Trump, Poetin e.a. die ook een spelletje spelen met de corona. Deze corona is vrees inboezemend, angstwekkend, en bied wegens de indrukwekkendheid ervan een schrikwekkende aanblik. Deze corona is vernietigend en verwoestend. En velen zien niet in dat een actuele urgente boodschap van wereldomvattende betekenis in de corona verscholen zit. Ik persoonlijk vrees dat het precies (of zelfs erger) zal gebeuren als met de Pacaja (vulkaan) in Perú, ook anderen in het Caribisch-Middenamerikaans gebied, en ook in Nevado del Ruiz, allemaal natuurrampen die binnen korst mogelijke tijd, in een vingerknip een dorpje van met meer dan 182.000 mensen het leven hebben weggevaagd. En waarom?? Omdat de regeringen in deze landen de rampen hebben onderschat. Precies zoals het in Nederland(regering) gebeurt momenteel. Ze zijn té nonchalant in hun gedrag en hun aandacht voor het steeds dichterbij komend niets ontziend sluipend gevaar…………
Ik weet niet hoe het met de rest hier zit, maar ik ben alle duidelijkheid, feiten en cijfers van deze epidemie kwijt. Iedereen zegt wat anders, iedereen spreekt elkaar tegen en iedereen zegt ‘geloof mij’. Gaan er nou wel of niet veel mensen dood, wordt je nou wel of niet ernstig ziek, is alles nou wel of niet het globaal kapot maken van de economie het waard.
Ik weet het niet meer en ik wil het niet meer weten. Ik ben meer dan moe van alle (fake) nieuwsberichten, conspiracy theories, brandbrieven, open brieven, discussies.
Misschien moet de mens weer terug gaan naar mens zijn: sterfelijk zonder de drang om God te spelen en natuurlijke processen te sturen. Natural selection, het heeft al het levende op aarde tot het punt gebracht waar we nu zijn, op een succesvolle manier.
Ook hier in Curacao is het evenbeeld van de RIVM achterhaalt Graag aktie en stoppen met die corona idioterie.
Via deze weg willen wij, een groeiende groep artsen (tot 30 juli al meer dan 800 artsen en meer dan 1000 medisch professionals, waaronder 13 hoogleraren)[1], onze ernstige bezorgdheid uiten over de huidige gang van zaken rondom de uitbraak van het SARS-CoV-2 virus en het wetsvoorstel noodmaatregelen2 dat op 20 augustus ingediend zal worden.
De originele brandbrief is terug te lezen op http://www.opendebat.info1 Een initiatief van artsen. In totaal ondertekenden in 3 weken tijd meer dan 2000 artsen en medisch professionals de oproep tot een open debat over de proportionaliteit van de corona maatregelen. Onder hen meer dan 800 artsen en 6 hoogleraren. Tevens tekenden meer dan 1000 medisch professionals, onder hen 7 hoogleraren.