De parlementaire mini-enquête naar aard en omvang van constructies voor belastingontwijking, die gisteren met de eerste verhoren van start ging, kende een zeer ongelukkige aanloop. 

Die voorgeschiedenis maakt extra nieuwsgierig naar de gesprekken en verhoren, die de commissie onder leiding van PvdA-Kamerlid Henk Nijboer gaat houden, en dan vooral naar het antwoord op de vraag of het de commissie zal gaan om het vergaren van kennis met het oog op eventuele veranderingen in wet- en regelgeving, dan wel dat het gaat om een openbare rechtszitting tegen vermogenden.

Aanvankelijk leek het er op dat een commissie, samengesteld uit een aantal partijen ter linkerzijde in de Kamer, een lange openbare aanklacht wilde formuleren, vooral tegen multinationale bedrijven die met hun dure juridische adviseurs winsten over de wereld laten flitsen teneinde belastingontvangers te slim af te zijn. Partijen als de VVD en het CDA, maar ook D66 voelden helemaal niets voor een ‘showproces’ en volkomen terecht.

Het is een goede zaak dat de enquête uiteindelijk over de verkiezingen werd heengetild. Het heeft de gemoederen ietwat tot bedaren gebracht, CDA en D66 gingen alsnog meedoen en het onderwerp werd ingeperkt tot waar de PanamaPapers, die deze krant en Het Financieele Dagblad openbaarden, echt over gingen: het afschermen van private vermogens voor de fiscus en het oneigenlijk gebruik van Nederlandse vennootschappen door buitenlandse particulieren en bedrijven. Niet dat het onderwerp geheel nieuw is, de Nederlandsche Bank is al begonnen met het aanpakken van zogeheten trustkantoren, maar op dit terrein is zoveel aan de hand, dat het goed is dat de Kamer haar kennis bijspijkert.

Smet

Het blijft een grote smet op deze enquête dat uiteindelijk de VVD en de PVV, de twee grootste fracties in de Kamer, niet participeren in de enquêtecommissie. Desondanks gaat het te ver om het onderzoek nog steeds als irrelevant, want een linkse hobby, weg te zetten. Het is de dure plicht van de enquêtecommissie om aan te tonen dat het onderzoek waar zij aan begon wel relevant is en dat wegblijvers ongelijk hadden.

De enquête is de eerste zogenoemde mini-enquête. De Kamer riep dit instrument in het leven om voor sterk afgekaderde onderwerpen snel een onderzoek te kunnen doen met gebruikmaking van het onder ede horen van getuigen. In een mini-enquête doet de commissie geen grondig onderzoek voorafgaand aan openbare verhoren en worden de Kamer geen conclusies voorgelegd.

De eerste commissie die dit gebruikt kan aantonen dat met de mini-enquête iets nuttigs is toegevoegd aan de gereedschapskist van de volksvertenwoordiging. Het maakt extra nieuwsgierig naar de komende dagen.

De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.

Bron: Trouw