ORANJESTAD — “Steunend op eigen kracht, doch met de wil elkander bij te staan.” Met deze historische woorden gaf koningin Wilhelmina in haar decemberrede in 1942 de aanzet tot het nieuwe land ‘De Nederlandse Antillen’ en het Statuut. Haar dochter koningin Juliana ondertekende het Statuut in 1954.
door Renée van Aller en John de Vries
Via het Statuut gaf Nederland zijn laatste koloniën vrijwel volledige zelfstandigheid van bestuur. Het Statuut werd drie keer gewijzigd en resulteerde op 10 oktober 2010 in vier autonome landen. Bonaire, Saba en St. Eustatius werden onderdeel van Nederland.
Tegenwoordig is er nauwelijks sprake van onderlinge samenwerking binnen het Koninkrijk. In het Koninkrijk overheerst de eigen verantwoordelijkheid en is er slechts wederzijdse participatie als het de landen goed uitkomt. De democratie takelt af, de eurozone is in gevaar, de VS kunnen de overheidsschulden niet onder controle krijgen. De overheidsschulden binnen het Koninkrijk zijn onbezonnen toegenomen en worden afgewenteld op de burgers. Terwijl de burgers die schulden niet hebben gemaakt, maar de diverse regeringen die de macht willen behouden.
De vraag is waarom onze vertegenwoordigers niet begrijpen, wat elke huisvrouw snapt.
“Niemand kan lang ongestraft meer uitgeven dan er binnenkomt.”
In vrijwel alle West-Europese landen met een rijk verleden van door het volk veroverd bestuur, heerst malaise. De kiezers komen op uit plichtsbesef of boosheid, zonder de illusie veel invloed te hebben. Bestuurders kunnen zelden leveren wat het volk verwacht, zegt Marc Chavannes in het NRC Handelsblad van 14 oktober 2013. Het verdampen van solidariteit en van vertrouwen in een democratische toekomst is de prijs van de democratie. Met extreme anti-systeem-partijen en mislukte Arabische lentes als schokkende nevenproducten. Meer betrokkenheid van de regering en het parlement bij het welzijn van de burgers en het welzijn van het Koninkrijk zou veel verbeteren. Nederland zou daarom ook niet langer de landen de onafhankelijkheid moeten willen opleggen of deze proberen uit te lokken.
Overheidsfinanciën Aruba
In 1999 zou de regering een balanced budget invoeren, zoals blijkt uit het rapport ‘Toekomst in samenwerking’ van 1999. De Centrale Bank van Aruba zei in 2003:
“De buitenlandse schuld van Aruba is de laatste jaren zowel in absolute zin als in verhouding tot de relevante economische variabelen fors gegroeid. De stijging van de overheidsleningen heeft hiertoe zeker bijgedragen.’’
De financiële situatie van het Land is nogal penibel, ondanks de niet aflatende strategisch positieve berichtgeving. Een balanced budget voorziet de regering nu in 2016.
Hoe Aruba daadwerkelijk de overheidsschuld wil terugbrengen, is nog volstrekt onduidelijk. Maar als de politiek dat wil, moet het lukken. Aruba heeft een bijzonder doortastende regering.
Blij met niks
In de conclusies van de Koninkrijksconferentie van 14 december 2011 wordt vermeld dat een werkgroep wordt ingesteld om verdere samenwerking vorm te geven en de meerwaarde van het Koninkrijk vast te leggen. Dat is niet gelukt. De nieuwe Caribische-Nederlandse gemeenten zijn het Nederlandse stiefkind. De Nederlandse wetgeving voor nieuwe gemeenten is vaak ondoorzichtig en discriminerend. Zwarte Piet weet de Nederlandse politieke aandacht beter te focussen dan de problematiek binnen het Koninkrijk. Knelpunten zijn nauwelijks geïnventariseerd, laat staan opgelost. De Koninkrijksregering beperkt de toelating van Caribische-Nederlanders tot Nederland. De staat van bestuur binnen het Koninkrijk laat op veel punten te wensen over. De afgesproken geschillenregeling is er niet. In augustus 2012 zou een Koninkrijksconferentie in Aruba plaatsvinden, dat gebeurde niet. Het Koninkrijkssecretariaat bestaat niet.
The Perils of Premature Promises
De volgende regelingen moeten door het Koninkrijk worden vastgelegd in Koninkrijkswetgeving.
1. Instellen van een Koninkrijksplanbureau met economische planning voor alle landen van het Koninkrijk. Jaarlijks doorrekenen van de begrotingsplannen is verplicht. Het instellen van een Centrale Bank voor het Koninkrijk (inclusief Nederland). Het instellen van Koninkrijkstoezicht op de begrotingen van de landen en het opnemen van een norm voor het toegestane begrotingstekort, óók voor Nederland. Aandacht voor sociale vooruitgang is essentieel.
2. Vaststellen grondrechten met gerechtelijke toetsing. Personenverkeer tussen de landen vastleggen in een Koninkrijkswet of alle bestaande onderlinge regelingen afschaffen.
3. Vastleggen kwaliteit van onderwijs. Het opleidingsniveau is veel te laag in het Caribische deel van het Koninkrijk. Kwaliteit van het milieu vastleggen, met speciale aandacht voor de vervuiling door de raffinaderijen. Vastleggen niveau van de Caribische cultuur. Bonaire is cultureel overgenomen door de Nederlanders. Dat is ontoelaatbaar. Nederland vergeet frequent dat het Koninkrijk niet alleen uit Nederland bestaat.
4. Vastleggen technische onderwerpen zoals verkeer, bouwvoorschriften en zo meer. Deze regelingen dienen gelijk te zijn binnen alle landen van het Koninkrijk.
5. Jaarlijks vaststellen welke onderdelen van het Koninkrijk in staat zijn zichzelf te besturen, volgens criteria die binnen het Koninkrijk zijn overeengekomen.
6. Binnen het Koninkrijk dient het welzijnsniveau van de burgers gelijk te zijn. Indien Nederland een negatief onderscheid wil maken, dient het Koninkrijk dat goed te keuren. Bovendien kan het welzijn van de burgers in de West niet alleen door Nederland naar beneden worden bijgesteld, maar dient dat ook navenant in Nederland plaats te vinden.
7. Het lijkt de hoogste tijd voor een nieuwe Koninkrijksconferentie waarop de gemaakte afspraken worden geïnventariseerd en de mate van nakoming wordt vastgesteld. Dit dient jaarlijks te gebeuren. Dat was ook afgesproken tijdens de laatste Koninkrijksconferentie van december 2011.
©2013 Renée van Aller en John de Vries