John Samson

DEN HAAG – In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen, publiceert Caribisch Netwerk interviews met politici over de Caribische gemeenschap. Attje Kuiken van de PvdA wil door als Kamerlid, vanwege de armoede op de eilanden en het aantal vertrekkende Kamerleden.

Boodschappen, elektriciteit, het internet, bankieren. Leven in de Caribische gemeenten Bonaire, Saba en Sint-Eustatius is duur vergeleken met Europees Nederland. Aan leuke dingen je geld uitgeven, dat zit voor veel mensen niet in. Wat zegt u tegen inwoners?

“Dat het ontzettend duur is, dat weten we. We zijn daar geweest en hebben zelf boodschappen gedaan. Lunch voor vijftig dollar, dat is niet te doen. Dan heb je het alleen over een eenvoudige maaltijd. Veel mensen hebben niet eens volledige elektra, internetbankieren ongelooflijk ingewikkeld en duur. De basis is niet op orde.”

“Twee dingen: mensen die onderstand [bijstand, red.] krijgen, kunnen niet rondkomen. Je moet dus zorgen dat het sociaal minimum omhoog gaat. Ik wil dat de gemeenten zelf aan de knoppen mogen zitten als het gaat om uitvoering, níet Den Haag.”

‘Zelfs een huis huren is niet te doen, dat zit ver boven het sociaal minimum’

De hoop op Bonaire in 2010 was: als we af zijn van de Nederlandse Antillen, dan krijgen we eindelijk betere sociale voorzieningen als gemeente. Het opmerkelijke is dat de armoede juist daarna is toegenomen. Wat zegt u tegen die mensen? 

“Het is goed dat er eindelijk onderzoeken zijn gekomen over hoe hoog dat sociaal minimum moet zijn. Maar het moet nu doorgetrokken worden zodat mensen echt kunnen rondkomen. Zelfs een huis huren is niet te doen, dat zit ver boven het sociaal minimum.”

“Dit geldt voor mensen die het minimumloon verdienen, maar dit gaat óók over de middeninkomens. De politieagenten, de docenten, degene die de straten aanlegt op de eilanden. De lasten moeten significant omlaag.”

Een veelgehoord kritiek vanuit zowel Bonaire, Saba als Sint-Eustatius is dat Den Haag nog veel te weinig luistert naar de inwoners.

“Ik begrijp het wel. Wij beslissen veel dingen die hen direct aangaan.”

‘We moeten de eilanden spreekrecht geven in de Tweede Kamer’

Wanneer worden die inwoners dan wel serieus genomen?

“Je kunt niet van papier beslissingen nemen. We moeten ten eerste door veel op bezoek te komen en inwoners te spreken. We wilden naar Statia gaan voordat er gemeenteraadsverkiezingen waren daar, maar door corona kon dat niet. We hebben daarom met mensen gebeld.”

In Europees Nederland heerst soms het idee dat er veel te veel geld naar de eilanden gaat en dat het ook nog  geldverspilling is. Hoe staat u daar tegenover?

“De negatiefste kritiek krijgt de grootste weerklank.. Ik zou nooit zeggen dat het geldverspilling is. Veel Kamerleden hebben een groot hart voor de eilanden. Op het moment dat het geld niet terecht komt waar het nodig is, ben ik kritisch. Maar het zou ook helpen als we niet steeds kijken naar vertegenwoordigers die hier in Den Haag altijd heel kritisch zijn, maar óók eens een keer naar de mensen die een groot hart hebben voor de eilanden.”

Een ander probleem is klimaatverandering. Dat vergt forse investeringen en alle zes eilanden hebben dat geld niet. 

“Dit is een van de grootste uitdagingen, maar er liggen voor een deel ook kánsen. Als je zelfvoorzienend kan zijn in elektriciteit en je toerisme duurzaam is, brengt dat profijt. We moeten elkaar steunen met kennis, middelen en netwerk die we hebben. Onze afzetmarkt qua energie is natuurlijk groter, dus we moeten hierin samen met de eilanden optrekken.”

‘Ook de Bonairianen, Sabanen en Statianen meenemen op handelsmissies’

Aruba, Curaçao en Sint-Maarten vinden dat ze nog te afhankelijk zijn van wat Den Haag vindt als het gaat om buitenlandse zaken. Neem bijvoorbeeld de Haagse sancties tegen buurland Venezuela die vervolgens de economie op de abc-eilanden hard raakten.

“Ik snap dat, al wil dat niet zeggen dat de afwegingen over Venezuela anders worden. Maar ik vind dat de eilanden spreekrecht moeten krijgen voor hun invalshoek. Dat is er nu niet en dat moet veranderen. Ten tweede, laten we dan ook gelijk de Bonairianen, Sabanen en Statianen meenemen op handelsmissies. Dat gebeurt te weinig.”

U bent 15 jaar Kamerlid en sinds 2017 gaat u bij PvdA ook over Koninkrijksrelaties. Is uw beeld over de eilanden veranderd gedurende de jaren? 

“Het kost tijd om dit dossier te begrijpen. Wat is de geschiedenis? Waarom werkt iets wel en het andere niet? Het kost tijd om elkaar te leren kennen om elkaar ook te vertrouwen. Er is letterlijk en figuurlijk afstand, want je zit ver van elkaar.”

“Er wordt daar wel Nederlands gesproken, maar ik spreek nog steeds geen Papiaments. Ik ben aan een cursus begonnen, want ik vind de taal toch een barrière.”

Maar wat heeft de Caribische kiezer straks aan de PvdA na deze verkiezingen?

“Ik hoop vooral dat ze de moeite nemen om te stemmen, want dat is het allerbelangrijkste. Voor mij staat op nummer één: armoedebestrijding. Als Den Haag hebben we altijd grote woorden over geuit. Als we armoede niet terug weten te dringen, dan vind ik dat we geen recht van spreken hebben. En twee: we concrete voorstellen zodat de eilanden ook inspraak krijgen. Dat is essentieel voor de goede banden.”

‘Het werkt niet als je steeds opnieuw moet beginnen’

Gezien de peilingen is de kans heel groot dat u weer in de Tweede Kamer komt. Het lijkt erop dat er veel nieuwe Kamerleden komen. Ook André Bosman (VVD) en Ronald van Raak (SP) die ook gaan vertrekken, met meer dan tien jaar ervaring met Koninkrijksrelaties. Wat gaat dit betekenen voor Den Haag en de eilanden?

“De geschiedenis en de mensen kennen is cruciaal om je werk goed in Den Haag te kunnen doen. Ik was zelf niet betrokken bij 10-10-10 [opheffen van het land Nederlandse Antillen, red.], André en Ronald wel. Ook een hoop andere Kamerleden gaan vertrekken die de afgelopen periode waren begonnen.”

“Ik vind dit zorgelijk. Het is niet goed voor de onderlinge banden dat er weinig ervaring en kennis overblijft in de Kamer. Dat is echt een gemis. Het is echt mijn voornemen om na de verkiezingen Koninkrijksrelaties te blijven doen met de kennis en ervaring die ik heb opgedaan. Het werkt niet als je steeds opnieuw moet beginnen.”

Bron: NTR/Caribisch Netwerk