Door Koen Greven

In Venezuela bestaat geen vrijheid van meningsuiting meer, stelt hoofdredacteur Ocanto van El Impulso. Zijn krant krijgt geen papier meer.

José Angel Ocanto (60) zit een beetje verweesd achter zijn bureau. De hoofdredacteur van El Impulso kijkt uit over een lege redactie. Voor het eerst in de 113-jarige geschiedenis van het regionale dagblad uit Barquisimeto, een stad in het westen van Venezuela met 1,1 miljoen inwoners, is er geen papier. Het voortbestaan van El Impulso is in gevaar – net als dat van 84 andere Venezolaanse kranten. „We geven niet snel op”, stelt Ocanto. „We strijden voor de toekomst van ons land. Daar moet we onze kracht uit halen.”

De voorbije jaren dreigde verschillende keren een ‘papierstop’ voor El Impulso, maar kwam het op het laatste moment steeds weer goed. Bijvoorbeeld met hulp vanuit Colombia. Die is er nu niet. Op 1 januari 2017 viel de krant stil. Precies op haar verjaardag. „We zagen het al een paar maanden aankomen. Op onze verzoeken aan het bedrijf dat als enige papier mag leveren kwam maar geen antwoord. Uitleg is er nooit gegeven. Samen met veertien andere kranten staan we kennelijk op een zwarte lijst. Het regime van Nicolás Maduro probeert ons het zwijgen op te leggen.”

Altijd kritisch

El Impulso is onder leiding van Ocanto altijd kritisch geweest over Maduro en diens voorganger Hugo Chávez. En van die lijn zal niet worden afgeweken. Op de voorkant van de voorlopig laatste El Impulso schreef Ocanto in een zwart kader een vernietigend commentaar. „We proberen zo goed mogelijk ons werk te doen. Daarbij kiezen we geen partij. Niet voor de regering, maar ook niet voor de oppositie. Het gaat ons om de waarheid”, vertelt Ocanto in het gebouw van de oudste Venezolaanse krant. „Toen Chávez in 1999 campagne voerde voor presidentsverkiezingen ontdekten we als eersten dat er banden waren met het Colombiaanse FARC en met Cuba. Chávez ontkende en stelde dat hij niets met de Cubaanse dictatuur van doen had. Later bleek ons verhaal meer dan waar.”

Ocanto had achttien jaar geleden in zijn zwartste dromen nog niet voorzien dat Venezuela zou afglijden naar het niveau van nu. Een land in armoede waar het volk in de rij moet staan voor voedsel. „Velen geloofden in de goede voornemens van Chávez. Hij wist zichzelf in het buitenland met behulp van het oliegeld heel goed te verkopen. In grote delen van de wereld is er altijd een soort sympathie geweest voor linkse revoluties. Kijk maar naar Cuba. Fidel Castro werd gewoon ‘president’ genoemd, is gestorven in zijn bed en heeft nooit voor zijn misdaden geboet. Als het om een rechts regime gaat, is de publieke opinie al snel anders. Pinochet stond bekend als een dictator. Chávez wist op die sentimenten in te spelen.”

Ocanto weet waarom de Bolivariaanse revolutie van Chávez als desastreus kan worden beschouwd. „Opnieuw is verzuimd het oliegeld te investeren in de economie. Onder Chávez was de olieprijs meer dan 100 dollar per vat. Dat leverde honderden miljarden op. Dat geld is weggegeven aan andere landen, verbrast, gestolen. Nu de prijs is gekelderd onder 50 dollar is er geen enkele reserve.”

Boven alles is volgens Ocanto sprake van een humanitaire crisis in Venezuela. „Juist daarom is het van belang dat een krant als El Impulso blijft schrijven wat er gaande is. De middenklasse is verdwenen. De gevolgen van de extreme armoede zie je dagelijks op straat. Mensen eten uit vuilnisbakken. Ze hebben niets anders. Een hele generatie groeit op in een land waarin de onderlinge solidariteit ontbreekt. Sommigen blijven Maduro steunen in ruil voor geld of wat eten. Als je niet voor het regime van Maduro bent, dan wordt je afgeschilderd als een landverrader.”

Dictatuur

In de ogen van de hoofdredacteur van El Impulso is Venezuela in de praktijk een dictatuur. „Van een scheiding der machten is al lang geen sprake meer. Justitie voert hier uit wat de regering wil. Zo’n honderd tegenstanders van Maduro zitten als politieke gevangenen in de cel. Er zit zelfs een journalist vast die een kritische tweet schreef. Daarnaast zijn verschillende verkiezingen gewoonweg geannuleerd. De kans dat er nooit meer verkiezingen komen acht ik groot. Van vrijheid van meningsuiting is geen sprake. Kranten die kritisch zijn krijgen geen papier.”

De hoofdredacteur voelt zich gesterkt door de vele steunbetuigingen die El Impulso de afgelopen dagen kreeg. „Angst om te sterven of in de cel te belanden heb ik niet. Mijn zoon vroeg laatst of ik er niet mee moest stoppen. ‘Denk ook een beetje aan ons’, zei hij. ‘Ik denk juíst aan jullie’, heb ik hem geantwoord. Ik doe dit niet voor mijn eigen gewin. Nee, ik voer dit gevecht voor mijn eigen kinderen en die van vele anderen. Zodat zij later in een vrij land kunnen opgroeien. El Impulso zal voortleven. Maar voorlopig stellen we misstanden alleen digitaal aan de kaak.”

De Venezolaanse regering heeft ook geprobeerd hoofdredacteur Ocanto van El Impulso persoonlijk de mond te snoeren. „Ik ben vervolgd voor een verhaal waarin ik wees op frauduleuze praktijken van een gouverneur. Toen die later uitkwamen, moesten ze het proces tegen mij wel stoppen.”

De regering deed hem een aanbod naar de VS te vertrekken. „Daar heb ik voor bedankt. Ik blijf hier. Mijn dochter is net als vele anderen wel vertrokken. Ze woont in Chili. Daar heb ik het moeilijk mee. De wanhoop regeert bij jongeren. Venezuela is een emigratieland geworden.”

Bron: NRC Handelsblad