Europees Hof: website is aansprakelijk voor lezersreacties | Peter Zantingh

Kan een website aansprakelijk worden gesteld voor lezersreacties die niet door de beugel kunnen? Het antwoord daarop is vandaag een stukje opgeschoven richting ‘ja’, nadat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens de controversiële veroordeling van een Estlandse nieuwssite in stand liet.

Het begon met een veerboot

In januari 2006 publiceerde Delfi.ee, de grootste nieuwssite van Estland, een artikel met de kop ‘SLK doorbreekt geplande ijswegen’. De inhoud kwam samengevat hier op neer: in koude winters, wanneer het ijs dik genoeg is, kunnen Estlanders met hun auto oversteken naar eilanden in de Baltische Zee. Dat is veel sneller en goedkoper dan met de veerpont. Maar die winter paste veerpontbedrijf SLK de routes zo aan dat ze de ijssnelwegroutes doorkruisten en beletten dat het water kon opvriezen.

Veel Estlanders waren laaiend en richtten hun pijlen op de grootaandeelhouder die voor de buitenwereld het ‘gezicht’ van SLK was. Hij werd in de reacties onder het artikel uitgescholden, bedreigd en doodgewenst. Daarop eiste de man verwijdering van 20 van de 185 binnengekomen reacties en een schadevergoeding van 32.000 euro. Delfi voldeed aan het eerste, maar weigerde te betalen. Het leidde tot een rechtszaak en in 2008 werd de nieuwssite veroordeeld voor laster.

De boete was aanzienlijk lager (320 euro), maar het ging om het principe: een nieuwssite werd aansprakelijk gesteld voor wat anonieme bezoekers hadden gepost. Cruciaal daarbij was dat Delfi werd gezien als uitgever van de reacties, zoals een krant uitgever is van lezersbrieven.

Dit was de laatste poging

Delfi stapte naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met het argument dat de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in het geding waren. In oktober 2013 besloot het hof daar niet in mee te gaan. Waarop Delfi, inmiddels gesteund door tientallen mediaorganisaties over de hele wereld (waaronder NRC, De Telegraaf, The Guardian, Google, de World Association of Newspapers en het Nederlandse Persvrijheidsfonds), een referral request indiende: een verzoek om de zaak te laten heroverwegen. Het hof stemde toe.

Maar vanmiddag werd dus duidelijk dat de Grote Kamer van het hof, de hoogste macht binnen Europa, de uitspraak in stand laat. Van de 17 rechters stemden er 15 tegen Delfi. De uitspraak is hier te lezen.

En nu?

De angst is dat de vrijheid van meningsuiting op internet hiermee een flinke deuk krijgt. Elk lidstaat van de Raad van Europa mag een uitspraak van het EHRM eigen invulling geven en hoeft er dus niet in mee te gaan, maar het hof heeft wel veel gezag. Anders gezegd: dit kan een aanzienlijk zwaardere verantwoordelijkheid leggen op de schouders van websites die bijdragen van (anonieme) gebruikers toestaan.

Otto Volgenant, media-advocaat bij Boekx Advocaten die eerder bij mediaorganisaties steun zocht voor het verzoek tot heroverweging, zegt in een reactie op het arrest:

“Het hof heeft de gevolgen voor de uitgever expliciet meegewogen. De veroordeling tot betaling van een schadevergoeding stamt uit 2008. Sindsdien heeft de uitgever zijn businessmodel niet gewijzigd. Het is nog steeds de populairste website om online commentaar te geven. En het aantal online reacties is sindsdien alleen maar gestegen. Delfi biedt nog steeds ruimte voor anonieme reacties, al worden die wel door een team van moderators in de gaten gehouden. Zo bezien vallen de gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting erg mee. Als een uitgever ruimte biedt aan anonieme ‘hate speech’ en bedreigingen en daar niet direct op ingrijpt, dan kan die uitgever zelf aansprakelijk zijn voor dat soort uitingen. De vrijheid van meningsuiting is niet bedoeld om dat soort onrechtmatige uitingen te beschermen.”

Bron: NRC