Frank Kuin

Juridische strijd Vier jaar lang kon Donald Trump zich verschuilen achter zijn presidentiële onschendbaarheid. Over twee maanden is hij dat privilege kwijt.

President Donald Trump en zijn advocaten proberen met juridische stappen de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen te ondergraven. Het is waarschijnlijk niet meer dan een uitzichtloze poging om te voorkomen dat hij in januari het Witte Huis moet verlaten.

Maar voor Trump hoort procederen er gewoon bij. Hij doet het zijn hele leven al – als zakenman, vastgoedmagnaat en televisiepresentator. Ook is hij gewend om zelf voor de rechter te worden gesleept.

Door zijn verkiezingsnederlaag zal Trump binnenkort een van zijn belangrijkste privileges verliezen: zijn onschendbaarheid. Als Trump na de beëdiging van aankomend president Joe Biden op 20 januari weer een gewone burger wordt, dreigt hij verstrikt te raken in tal van juridische problemen. Meerdere rechtszaken en onderzoeken kunnen hem en zijn familie in verlegenheid brengen en kostbaar zijn voor zijn zakelijke imperium, de Trump Organization.

Wanneer Trump president-af is, wordt hij vooral kwetsbaar voor vervolging wegens mogelijke misdrijven voordat hij president werd. Met als argument dat een zittende president niet juridisch vervolgd kan worden, hebben Trumps advocaten hem de afgelopen vier jaar met relatief succes afgeschermd tegen aanklachten.

Toch is het lang niet zeker dat het federale ministerie van Justitie onder Biden hem zal vervolgen, bijvoorbeeld wegens beschuldigingen van ontduiking van federale inkomstenbelasting. Vervolging van een oud-president zou uniek zijn, en zeer omstreden. Biden heeft al laten weten dat het, mede gezien zijn streven om de polarisatie terug te dringen, politiek niet wenselijk is – al heeft hij ook gezegd dat hij het aan het ministerie zal overlaten.

Vervolging van een oud-president zou uniek zijn, en zeer omstreden.

De meeste zaken tegen Trump spelen echter op staatsniveau. Daar geldt voor aanklagers en privé-eisers het argument van polarisatie niet. Trump zal zich na 20 januari met zijn eigen middelen tegen hun aanklachten moeten verdedigen, zonder het juridische geschut van het Witte Huis en het ministerie van Justitie.

Er wordt wel gesuggereerd dat Trump van plan zou zijn om zichzelf gratie te verlenen. Het is gebruikelijk dat presidenten in hun laatste dagen aan veroordeelden, onder wie soms persoonlijke relaties, gratie geven. Dat is een brede bevoegdheid, maar nog nooit heeft een president geprobeerd om dat recht op zichzelf toe te passen. Het is de vraag of het zou werken. Allereerst druist het in tegen het rechtsprincipe dat niemand rechter kan zijn in zijn eigen zaak. En bovendien is presidentiële gratie alleen van toepassing op federale misdrijven, terwijl de meeste zaken op staatsniveau spelen.

Welke juridische problemen staan Trump straks te wachten?

Openbare aanklager New York

De openbare aanklager van Manhattan, Cyrus Vance, doet al meer dan twee jaar strafrechtelijk onderzoek naar Trump en de Trump Organization, die in New York is gevestigd. Aanvankelijk was dat onderzoek gericht op de kwestie van zwijggeld dat Trumps voormalige advocaat en fixer Michael Cohen in 2016 betaalde aan twee vrouwen die zeiden dat ze affaires met Trump hebben gehad. Trump ontkent dat.

Inmiddels draait het onderzoek om zijn bredere financiën. Vance eist toegang tot acht jaar aan belastingaangiften van Trump, opgesteld door accountantsfirma Mazars USA. Deze zomer oordeelde het Hooggerechtshof dat Trump, die zijn aangiften als eerste president sinds de jaren zeventig niet vrijwillig openbaar heeft gemaakt, ze niet voor onderzoekers verborgen mag houden.

Het is niet bekend waar Vance precies op uit is. Het zou kunnen gaan om belasting- en verzekeringsfraude, en valsheid in geschrifte. Dit najaar bleek uit onthullingen van The New York Times dat Trump jarenlang geen of minieme bedragen aan federale inkomstenbelasting betaalde. Ook zijn er vragen over honderden miljoenen dollars aan schulden die Trump heeft bij onbekende schuldeisers, mogelijk in het buitenland.

Civiele fraudezaak

Ook speelt in New York een civiele procedure over beschuldigingen van belastingfraude. De minister van Justitie van de staat, Letitia James, stelde een onderzoek in naar aanleiding van uitspraken van Cohen. In een hoorzitting in het Congres verklaarde hij in februari 2019 dat Trump de waarde van zijn vastgoed te hoog voorstelde om leningen te krijgen, en juist te laag voor onroerendgoedbelasting. Trumps zoon Eric, vicepresident van het familiebedrijf, heeft in oktober een getuigenverklaring afgelegd in het kader van dit onderzoek. Voorgangers van James hebben Trump eerder vervolgd wegens vermeende fraude aan de voormalige Trump University en zijn voormalige liefdadigdheidsorganisatie, de Donald J. Trump Foundation. Dat leidde in beide gevallen tot miljoenen dollars aan vergoedingen.

Lasterzaak E. Jean Carroll

Daarnaast wachten Trump in New York twee processen die zijn aangespannen door vrouwen die hem beschuldigen van seksueel wangedrag. De journalist E. Jean Carroll beschuldigde Trump er in 2019 van haar in 1996 te hebben verkracht in een paskamer van Bergdorf Goodman, een luxe warenhuis aan Fifth Avenue in New York, nabij de Trump Tower. Trump ontkent („niet mijn type”) en heeft Carroll ervan beticht te liegen om verkoopcijfers van een boek op te drijven.

De beschuldiging zelf is verjaard, maar Carroll vindt dat Trump haar reputatie heeft beschadigd. Ze eist dat hij genetisch materiaal afstaat voor DNA-onderzoek, om na te gaan of Trumps DNA aanwezig is op een jurk die ze naar haar zeggen droeg tijdens het vermeende incident.

Lasterzaak Summer Zervos

De andere lasterzaak is in 2017 aangespannen door Summer Zervos, een voormalige deelnemer aan het televisieprogramma The Apprentice. Ook zij beschuldigt Trump van seksueel wangedrag. Hij zou haar in 2007 tegen haar wil hebben gezoend en in een hotelkamer in Los Angeles agressief hebben betast zonder haar toestemming. Ze uitte die beschuldigingen in 2016, toen Trump campagne voerde om president te worden. Trump noemde haar een leugenaar. Ook dit incident is verjaard, maar Zervos heeft een proces aangespannen wegens laster. Mogelijk moet Trump onder ede een getuigenverklaring afleggen in deze zaak.

Familieconflict

Eveneens in New York speelt een proces dat is aangespannen door Mary Trump, een nicht van de president. Zij publiceerde dit jaar een boek waarin ze de familie Trump afschildert als bedriegers. Ze beschuldigt de president, zijn zus Maryanne Trump Barry en hun onlangs overleden broer Robert Trump van fraude. Ze zouden haar een deel van de erfenis van haar vader, Trumps broer Fred Trump junior, afhandig hebben gemaakt. Hij overleed in 1981, toen Mary 16 was. Zij eist miljoenen dollars aan vergoeding. Een rechtszaak met haar kan Trump persoonlijk in grote verlegenheid brengen.

Trump International Hotel

Ook in Washington is Trump niet vrij van juridische problemen. De procureur-generaal van de hoofdstad, Karl Racine, beschuldigt Trump ervan dat geld van zijn inauguratiecomité is gebruikt om de familie te verrijken. Het comité zou publiek geld hebben besteed bij het Trump International Hotel, in het monumentale voormalige hoofdpostkantoor aan Pennsylvania Avenue, tegen verhoogde prijzen. Zo zou meer dan een miljoen dollar zijn betaald om een balzaal in het hotel af te huren.

Het Trump International Hotel is de inzet van meer beschuldigingen van belangenverstrengeling, omdat buitenlandse vertegenwoordigers er geld besteden, in de veronderstelling dat ze daarmee een wit voetje halen bij de president. Autoriteiten van Washington en de staat Maryland beschuldigen Trump van schending van de zogeheten ‘emolumentenclausule’ van de Amerikaanse grondwet, die het de president verbiedt waardevolle zaken aan te nemen van buitenlandse mogendheden.

Andere zaken

In New York speelt ook nog een federaal proces, waarbij Trump en zijn drie oudste kinderen er door een groep gedupeerden van worden beschuldigd een piramidespel te hebben bevorderd.

En zijn voormalige fixer Michael Cohen heeft in 2019 een proces aangespannen tegen de Trump Organization, waarin hij het bedrijf ervan beschuldigt te zijn teruggekomen op een belofte om miljoenen dollars aan juridische kosten te vergoeden.

Bron: NRC Handelsblad