Vanavond van 22.30 tot 23.10 uur zendt Andere Tijden Sport op NPO 1 Ongelijke strijd tegen DDR-rivalen uit.

Enith Brigitha won 21 Nederlandse zwemtitels en werd twee keer sportvrouw van het jaar. Toch kwam ze op de Olympische Spelen nooit verder dan brons. Oost-Duitse zwemsters weerhielden haar van het zilver en goud.

Brigitha wisselde nooit een woord met ze: de DDR had de zwemsters een spraakverbod opgelegd. Andere Tijden Sport brengt het onthutsende verhaal over sporten onder DDR-regime, verraad, vroeg afscheid en lang stilzwijgen.

Tientallen medailles

Vele tientallen medailles gingen in de jaren ´70 naar Oost-Duitsland. Alleen al op de Zomerspelen van 1976 haalden de sporters uit de DDR negentig medailles binnen. Maar de bekroonde sporters bleken een door de staat verplicht dopingprogramma te volgen. Erich Honecker, de president, zei in 1976 al: “Negentig medailles is de uitkomst van een nauwgezette politieke en sportieve voorbereiding.”

Zee, schoolkinderen, bejaarden, wereldtop

Enith Brigitha groeide op als een eenvoudig meisje, afkomstig uit Curaçao. Haar alleenstaande moeder werkte zich een slag in de rondte om vliegtickets naar Nederland te kunnen betalen. In 1970 was het geld bij elkaar gesprokkeld en toog Enith met haar moeder en vier broers naar Nederland.

Enith leerde zwemmen in zee. Ze werkte in een Amsterdams warenhuis om haar trainingsmogelijkheden te vergroten. Later kwam ze terecht bij de Amsterdamse vereniging Het Y. Daar trainde ze tussen schoolkinderen en bejaarden. Desondanks zwom ze naar de wereldtop. Ze bleek als enige Westerse vrouw nog enigszins opgewassen tegen de Oost-Duitse spierkracht.

Knuffelbeesten en medailles

In 1976 moest in Montreal de olympische bekroning volgen. Meest geduchte tegenstander: Kornelia Ender. Het contrast tussen de opleiding van de twee zwemsters kon niet groter zijn: Ender ging al op jonge leeftijd naar een door de staats geleide DDR-sportschool. Op de Zomerspelen van 1972 veroverde ze drie zilveren medailles. In die tijd verzamelde Ender ook nog knuffelbeesten: ze was pas dertien jaar.

Vier jaar later pakte ze op de Olympische Spelen in Montreal vier gouden medailles. Ze werd de eerste zwemster die dat klaarspeelde. Ze was toen zeventien. Direct daarna stopte ze met professioneel zwemmen.

De documentaire brengt bijzondere beelden en opmerkelijke verhalen van Oost-Duitsland in DDR-tijd. Over de door de staat gereguleerde doping, maar ook over het persoonlijke leed in de DDR-wereld. Zo vertelt Ender over ‘Meneer Berger uit Berlijn’, die haar in een grote zwarte koffer geregeld geld bracht. Zijn boodschap: als ze zich van de staat zou afkeren, kon ze fluiten naar haar centen.

En over haar tragische geheime liefde (“vruchten die ik nooit kon bereiken”), die ze op alle toernooien tegenkwam maar nooit kon benaderen. Er wordt verklaard waarom Ender zo plots stopte, welke donderende reactie daarop volgde en hoe ze later probeerde te vluchten uit de DDR, maar werd verraden door haar eigen vader.

Ender en Brigitha stonden in 1976 samen aan de start en samen op het podium. Maar ze spraken nooit met elkaar. Nu, na veertig jaar, brengt Andere Tijden Sport de dames bij elkaar en doorbreekt het stilzwijgen.

Bron: NOS