Joris Polman | Financieele Dagblad
De Belgische justitie verdenkt advocatenkantoor NautaDutilh van betrokkenheid bij witwassen. Bij Pels Rijcken verduisterde de topman €10 mln. Advocaten weten alles van wetten en regels, maar hoe goed hebben ze hun eigen huis op orde?
Advocatenkantoor NautaDutilh.
In het kort:
- Advocaten weten alles van de naleving van wetten en regels.
- Maar recente affaires tonen aan dat advocatenkantoren hun eigen huis niet altijd op orde hebben.
- Advocaten kunnen als het gaat om professioneel besturen nog wat leren van accountants.
Amice, confrère, weledelgestrenge heer of vrouwe. Het zijn aanspreekvormen die in de advocatuur sinds jaar en dag gemeengoed zijn. Ze onderschrijven het respect en vertrouwen dat advocaten onderling genieten. Zeker compagnons binnen hetzelfde kantoor. Ze zijn gelijken: dat geldt zelfs voor de managing partner, de man of vrouw die voorzitter is van het bestuur. Dus wie ben jij dan om je ‘amici’ te controleren op de naleving van wetten en regels?
Het is een vraag die actueler is dan ooit nu NautaDutilh in opspraak is geraakt door mogelijke betrokkenheid bij witwassen. NautaDutilh is met vierhonderd advocaten, notarissen en fiscalisten niet alleen één van de grootste kantoren van de Benelux, het is ook één van de meest prestigieuze. NautaDutilh heeft een historie die driehonderd jaar teruggaat. Het kantoor had met Adolphine Kok de eerste vrouwelijke advocaat in huis. En met Tobias Asser zelfs een Nobelprijswinnaar voor de Vrede. En nu dus witwassen?
Alarmbellen
NautaDutilh staat niet op zichzelf. Neem Pels Rijcken, het kantoor van de landsadvocaat. In maart moest Pels Rijcken met het schaamrood op de kaken bekendmaken dat bestuursvoorzitter Frank Oranje ruim €10 mln had verduisterd. Een fraude die zich over meerdere jaren onder de neuzen van zijn collega’s afspeelde zonder dat er een haan naar kraaide. Pas toen het Openbaar Ministerie Frank Oranje op de korrel nam, gingen alarmbellen af.
Het lijkt een paradox. Juist advocaten van dit soort grote kantoren zouden moeten weten hoe het hoort. Ze verdienen hun brood onder meer met adviezen aan bedrijven en overheden over de naleving van wetten en regels. Ze doen onderzoek naar fraude en andere misstanden. Ze zien in de rechtszaal hoe reputaties van bestuurders en bedrijven aan diggelen gaan. Ze weten als geen ander hoe hoog de prijs is, als het mis gaat. Waarom dan toch die pijnlijke uitglijers?
Portemonnee van de partners
De advocaten zouden voor een antwoord op die vraag hun licht kunnen opsteken bij accountants. Een sprekend voorbeeld is de loutering van KPMG. Dat kantoor kreeg te maken met een perfecte storm. KPMG lag onder vuur vanwege boekhoudschandalen bij Imtech en Vestia. Het moest strafvervolging afkopen vanwege een aandeel bij een corruptieschandaal rond aannemer Ballast Nedam. En het Openbaar Ministerie vervolgde een bestuurder vanwege belastingontduiking bij de bouw van een nieuw hoofdkantoor, een zaak die nog altijd onder de rechter is.
Het was rasbestuurder Jan Hommen die orde op zaken kwam stellen. De cultuur moest op de schop, vond de oud-ceo van ING. Zijn signaal was onmiskenbaar: het maatschaps- of vennotenmodel functioneert prima in tijden van hoogconjunctuur. Maar als er moeilijke beslissingen moeten worden genomen, stranden besluiten op de portemonnee van de partners.
Hommen introduceerde dan ook een raad van commissarissen en haalde een bestuursvoorzitter van buiten de organisatie. Daarmee is niet gezegd dat er nu nooit meer iets misgaat met accountants. Maar het model van Hommen bracht wel een betere balans in het bestuur bij KPMG. De portemonnee van de partners was niet langer leidend, maar de kwaliteit van dienstverlening. Een ontwikkeling die wordt bevestigd door de positievere kwaliteitsrapportages van toezichthouder AFM.
Rompslomp van controlesystemen
Van advocaten hoor je vaak dat ze vooral graag gewoon hun werk willen doen: rechtshulp verlenen. Aan de rompslomp van interne controlesystemen bij de aanname van nieuwe cliënten of het uitvoeren van financiële transacties hebben ze diep in hun hart een broertje dood. Het kost tijd en energie die ze niet aan hun cliënt kunnen besteden. Liever vertrouwen ze erop dat hun kantoorgenoten, hun amici, geen brokken maken.
Maar dat kan zo niet langer meer. Dat tonen de affaires bij NautaDutilh en Pels Rijcken aan. Na de banken en de accountantsorganisaties zullen ook de grote advocatenkantoren hun huis op orde moeten brengen en hun bestuur professionaliseren. Veelzeggend: in Nederland heeft geen enkel groot advocatenkantoor een volwassen raad van commissarissen. Ze kiezen nog altijd de bestuursvoorzitter uit hun midden. Iemand die na het verstrijken van zijn of haar termijn vaak weer terug de praktijk in moet. Iemand die een pijnlijke beslissing direct in de eigen portemonnee voelt. Een voorzitter zonder tanden.
Je kunt de wetten en regels nog zo goed kennen, maar als er niemand is die er ook echt op toeziet dat je ze zelf ook naleeft, gaat het vanzelf een keer ontzettend mis.
Bron: Financieele Dagblad