Namens de Nederlandse regering
Den Haag – Na een ongekend chaotische aanloop biedt premier Rutte maandagmiddag zijn excuses aan voor het slavernijverleden van Nederland.
Tijdens een ’betekenisvol moment’ noemt de minister-president die slavernij een ’misdaad tegen de menselijkheid’
Rutte sprak die excuses uit namens de Nederlandse Staat in het Nederlands, Engels en meerdere talen uit de voormalige koloniën. „We doen dit niet om schoon schip te maken, het verleden af te sluiten en achter ons te laten. We doen dit en doen dit nu om staande op de drempel van een belangrijk herdenkingsjaar samen de weg vooruit te hebben. We delen niet alleen het verleden, maar ook de toekomst. Dus zetten we vandaag een komma, en niet een punt.” Het excuus leidde tot tranen bij sommige aanwezigen in het Nationaal Archief, waar Rutte de speech hield.
Komend jaar is het 150 jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft, wat onder meer op 1 juli wordt herdacht met de Surinaamse feestdag Keti Koti. „De regering wil in overleg met alle groepen en alle landen waar we het verleden mee delen werken aan meer bewustwording, erkenning en begrip. Dat proces vraagt tijd en we kunnen het werk alleen in samenleving doen. Op weg naar die belangrijke symbolische datum: 1 juli 2023”, zegt Rutte. Daar zal koning Willem-Alexander ook bij zijn, vertelt de premier: „De koning voelt zich persoonlijk zeer betrokken bij het onderwerp en zal op 1 juli aanwezig zijn.”
Omslag
Rutte voegde ook een persoonlijk element toe aan zijn toespraak, door over zijn eigen omslag in denken over excuses voor de slavernij te vertellen. „Lange tijd dacht ik: het slavernijverleden is geschiedenis die achter ons ligt. Maar ik had het mis.” Volgens Rutte werkt het slavernijverleden ook door ’in het hier en nu’ met racistische en discriminerende patronen. „Om dat te doorbreken moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien.”
Bekijk ook:
Slavernijbesprekingen in Suriname onder hoogspanning
Rutte maakt de excuses maandagmiddag niet alleen. Bij zijn toespraak schuiven ook vicepremiers Kaag, Hoekstra en Schouten en ministers Dijkgraaf (Onderwijs) en Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer aan. Tegelijkertijd zijn nog zeven bewindspersonen uitgevlogen naar de voormalige koloniën Suriname, Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten om ter plekke de speech van Rutte toe te lichten.
Rommelige aanloop
De rommelige manier waarop deze dag is georganiseerd, werd het kabinet door tal van belangenorganisaties en landen niet in dank afgenomen. Clubs buitelden over elkaar met eisen over herstelbetalingen, het kwijtschelden van schulden, de datum van het excuus en een rol voor de koning. Kaag moest afgelopen week nog uitvliegen naar Suriname om de plooien met dat land glad te strijken. Diverse clubs, maar ook de regering van Sint Maarten, hebben desalniettemin al laten weten een excuus op deze maandag niet te accepteren.
„Ik erken dat de aanloop naar deze dag beter had gekund”, gaat Rutte door het stof. Hij stipt de verschillende manieren waarop het slavernijverleden wordt beleefd daarbij aan. „Dat maakt het doen van algemene uitspraken over het slavernijverleden ook zo kwetsbaar. Elke poging daartoe zal altijd onvolkomen zijn en nieuwe emoties doen oplaaien.”
De premier stond daarnaast ook stil bij de andere kant van de medaille: mensen die zich, net als de premier tot voor kort zelf, afvragen waarom Nederland nu nog excuses moet maken voor iets wat zo lang geleden is en waar zij zelf niet aan hebben bijgedragen. „Het klopt dat niemand die nu leeft persoonlijk schuld heeft aan de slavernij. Maar het klopt ook dat de Nederlandse Staat verantwoordelijkheid draagt voor dat grote leed. Dus kunnen we niet voorbijgaan aan de doorwerking van het verleden in onze tijd.”
Bekijk ook:
Hameren op boete doen: fors eisenpakket van activisten rond slavernij-excuses
Het ’betekenisvolle moment’ volgt op een rapport van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden dat door het kabinet is ingesteld. In dat rapport wordt niet alleen geadviseerd om excuses te maken. Er zou ook een nationale herdenkingsdag moeten komen op 1 juli, bijgewoond door de koning en de regering. Het adviescollege wil daarnaast dat de erkenning, excuses en het herstel van het slavernijverleden in de wet verankerd worden.
Rutte zegt nu de ’analyse en conclusies’ van de dialooggroep te ’omarmen’. Maar voorzitter Dagmar Oudshoorn van die commissie mist nog wel de verankering in de wet van alle maatregelen. Ze vindt het excuus wel ’heel groots en historisch’, al heeft de rommelige aanloop een ’krasje op het proces’ veroorzaakt.
Daarnaast komt er een fonds van 200 miljoen euro voor ’bewustwording, betrokkenheid en doorwerking’ over het slavernijverleden. Het kabinet betaalt daarnaast 29 miljoen euro mee aan een nationaal slavernijmuseum.
Bron: Telegraaf