Ruben Eg en Bart Mos
AMSTERDAM – Klantdossiers niet op orde, verdachte overboekingen te laat melden, vermoedelijke criminele klanten niet snel genoeg wegsturen en zelfs schuldwitwassen. De verdenkingen tegen ABN Amro zijn pikant, vooral omdat alles begin 2017 volgens de toezichthouders nog koek en ei was.
Intern is de ergernis groot bij ABN Amro over de manier waarop justitie het al enige tijd op de bank heeft gemunt, zo komt naar voren uit gesprekken die deze krant het afgelopen jaar voerde met diverse betrokkenen. Er is woede over het enorme contrast met de goedkeuring die toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) tot begin 2017 nog had gegeven aan alle verbeteringen van de zogenoemde poortwachtersfunctie om witwassen en fraude te voorkomen.
In namelijk vier van de zeven jaren die justitie tegen het licht houdt voldeed ABN Amro aan alle regels. Dat blijkt uit een intern document uit januari 2017 van de zogenoemde Group Audit die namens DNB en de Europese Centrale Bank (ECB) controleerde of alle in het verleden opgedragen verbeteringen met witwascontrole werden doorgevoerd.
Bekijk ook: OM verdenkt ABN Amro van schuldwitwassen
Toch heeft het Openbaar Ministerie (OM) de bank stevig in het vizier voor het van 2013 tot en met 2018 overtreden van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Hiernaast wordt ABN Amro ook beschuldigd van schuldwitwassen. Het onderzoek begon met een inval in september 2019 bij ABN Amro, na een melding van DNB.
Voorwaarden
Voor een vereiste Verklaring Van Geen Bezwaar (VVGB) van DNB en ECB voor een beursgang, was het genationaliseerde ABN Amro al in 2014 opgedragen de witwascontrole te verbeteren.
„ABN Amro heeft mij ingelicht dat de voorwaarden onder meer zien op versterking van de interne organisatie op bijvoorbeeld de onderdelen rapportage, risicomanagement en compliance en de gedeeltelijk zwaardere eisen die aan deze functies worden gesteld na beursintroductie”, meldde toenmalig minister Jeroen Dijsselbloem in mei 2015 over de geboekte voortgang aan de Tweede Kamer.
De beursgang kon dat jaar toch plaatsvinden, omdat een ’aantal trajecten’ tijdig zouden zijn afgerond. Als ABN Amro in november 2015 naar de beurs gaat staan nog zestien verbeterpunten open, zo blijkt uit het rapport van begin 2017. In het jaar na de beursgang vinden zodoende nog vier kwartaalrapportages, 632 gesprekken plus nog eens 112 keer overleg met de top plaats.
Begin 2017, kort nadat ceo Gerrit Zalm met pensioen is vertrokken, zijn tien taken afgerond, zes bijna en loopt nog één van de zestien opdrachten achter op schema om fraudecontrole op het vereiste niveau te hebben. Van de voormalige 139 ’gaten’ in het net om witwassen te voorkomen is er nog één open en zijn twee zo goed als gesloten.
Verbijsterd
Over wat er nu precies is misgegaan als DNB een jaar en negen maanden later constateert dat het bij ABN Amro een jarenlange puinhoop is, hult de toezichthouder zich in stilzwijgen. „Dit is toezichtvertrouwelijk, DNB kan hier niet nader op ingaan”, is de verklaring op vragen van deze krant.
Bekijk ook: Top ABN verhoord in onderzoek
Betrokken ABN’ers zijn verbijsterd. „DNB wist alles van ons, hield intensief toestemming, geeft toestemming voor een beursgang en vijf jaar later zijn we criminelen”, briest er een. „DNB heeft bakken boter op het hoofd. Waarom hebben ze dan die VVGB gegeven?”
DNB laat ’in algemene zin’ weten dat bij het afgeven van een VVGB een toetsing wordt gedaan op de Wet financieel toezicht (Wft). De toezichthouder bevestigt dat ABN Amro in 2015 deze VVGB kreeg voor de beursgang, maar op de vraag of het volledig aan de Wft voldeed klinkt wederom: „Dit is toezichtvertrouwelijk, DNB kan hier niet nader op ingaan.”
“Waarom hebben ze dan die VVGB gegeven?”
Intern meende ABN Amro in de jaren die het OM nu onderzoekt dat het goed bezig was. De meest precaire onderdelen waren bijvoorbeeld de deur uit. Al in 2011 werd belastingontduikersparadijs Zwitserland verlaten, in 2013 gevolgd door de vermogensbeheerder met nogal wat gokkers als klant op Curaçao. Ook ging de bezem door de met de regels sjoemelende tak in Dubai, die in 2018 eveneens de deuren sluit.
Om de grote private bank van ABN Amro schoon te vegen werd in 2015 het drie jaar lopende programma ’Vertrouwd en Verantwoord Bankieren’ gestart. Aan slechts 35 van de 100.000 rijkste klanten in Nederland zit een geurtje, concluderen de witwascontroleurs. Een half jaar voor de beursgang onderzocht de consumentendivisie nog eens de achtergrond van risicogevoelige klanten uit de politiek, entertainment en sportwereld.
Alles fout
De lucht betrekt als DNB in het laatste kwartaal van 2018 constateert dat de witwascontrole bij creditkaartdochter ICS en de Commercial Bank voor mkb-klanten van ABN Amro per direct verbeterd moet worden. „We versnellen de verbeterprogramma’s”, zegt Zalms opvolger Kees van Dijkhuizen die er €85 miljoen voor uit trekt. Een half jaar later eist DNB dat de achtergrond van alle particuliere klanten van de bank opnieuw moet worden gecontroleerd. Wat begin 2017 in orde was, is dat klaarblijkelijk dan niet meer, want zelfs de FIOD wordt ingeseind.
Bekijk ook: Aast justitie nu ook op vervolging Zalm? 5 vragen
Gevraagd naar structurele wijzingen in de Wwft en het toezicht hierop voor banken houdt DNB zich op de achtergrond. In juli 2018, een dik jaar voor de FIOD-inval bij ABN Amro, zijn ’belangrijke wijzigingen’ in de wet doorgevoerd, stelt de toezichthouder.
Wel erkent DNB dat de ’inhoudelijke vereisten’, zoals klantonderzoek, transactiemonitoring en het melden van ongebruikelijke overboekingen, niet zijn veranderd. Wel is ’het toezicht op naleving op de integriteitsregelgeving geïntensiveerd’ na de recordschikking van €775 miljoen die ING eind 2018 met het OM trof voor jarenlange witwasproblemen.
Over de VVGB voor de beursgang erkent ABN Amro desgevraagd dat het indertijd ’een aantal voorwaarden heeft ontvangen voor de beursgang’. „Over de nadere inhoud van die verklaring kunnen wij geen mededelingen doen. Dat is vertrouwelijk tussen bank en toezichthouder”, wil de bank hierover alleen kwijt.
Bron: Telegraaf
Naschrift KKC
Lees ook: AD | ABN Amro Bank sluit MeesPierson