Opinie | Oceanen en overbevissing

Opinie Dr. Jeff Sybesma

Op 8 juni is het Wereld Oceanen dag. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft benadrukt dat de wereld het zich niet kan veroorloven om acties op het gebied van bescherming van onze zeeën uit te stellen. Er zijn vijf oceanen op aarde.

Deze zijn allemaal met elkaar verbonden en vormen zo samen één grote massa zout water. De oceanen en zeeën, waaronder onze eigen Caribische zee, nemen tezamen in totaal 72% van het oppervlak van de aarde in, waarvan de oceanen met 71% het leeuwendeel vormen. De oceanen omvatten 97% van al het water op aarde. De zeeën en oceanen staan bloot aan diverse bedreigingen zoals overbevissing, vervuiling met vele stoffen en CO2.

Plastic

Een van de grootste vervuilers van de oceanen is plastic. Er drijft ontzettend veel plastic in zee, zo’n 150 miljoen ton, van grote stukken op het water tot bijna onzichtbare stukjes (microplastics) onder water. Dit noemen we ook wel plasticsoep. Per jaar komt daar 11 miljoen ton plastic bij en dit wordt alsmaar meer. We hebben in de afgelopen 20 jaar evenveel plastic geproduceerd als in de 80 jaar ervoor. Dit zal in de komende 10 jaar verdubbelen als we nu geen actie ondernemen. Vogels, vissen, dolfijnen, zeeschildpadden en zeehonden zien het aan voor voedsel en eten het op. Op deze manier komt het plastic ook in de voedselketen terecht waarbij de mens, als laatste in de voedselketen, zijn eigen geproduceerde plastic inneemt. Zelfs in moedermelk zit microplastic.

CO2

De oceanen hebben een deel van alle CO2 die sinds de Industriële revolutie in de atmosfeer is gekomen geabsorbeerd. Dit beperkt de opwarming van de aarde, maar leidt aan de andere kant tot verzurende oceanen. Een deel van het leven in de oceaan kan niet goed tegen de zuurdere omstandigheden. Koraal verbleekt bijvoorbeeld als gevolg van verzuring. Ook sommige groepen algen en schelpdieren ondervinden negatieve effecten. Door de klimaatverandering warmen de oceanen op hetgeen ook weer gevolgen heeft zoals het smelten van de ijskappen met als gevolg zeespiegelstijging en het onderlopen van kustgebieden waar miljoenen mensen wonen. Het VN Milieuprogramma publiceerde in april 2021 haar tweede World Ocean Assessment rapport, waarin erop wordt gewezen dat veel voordelen die de oceanen bieden, ondermijnd worden door menselijke activiteiten. Een van die ondermijnende activiteiten is overbevissing.

Overbevissing

Overbevissing is het verschijnsel dat te veel vis in een bepaald gebied gevangen wordt, wat leidt tot het verdwijnen van die vissoort in dat gebied. Er kan ook sprake zijn van economische overbevissing. Dit betekent dat de bevissing nog niet direct bedreigend is voor de soort of de populatie, maar houdt in dat door een te hoge visserijdruk de visstand sterk terugloopt, er dus nog maar weinig groeicapaciteit overblijft in de overgebleven populatie en er dus minder vis gevangen wordt en of geld verdiend wordt aan de visserij. De VN Food and Agriculture Organization (FAO) schatte dat in 2006 25% van de visbestanden in de wereld werd overbevist. Wetenschappers berekenden dat in vijftig jaar tijd 90% van het roofvissenbestand verdwenen is. Een voorbeeld van een roofvis is de tuna of tonijn.

Tonijnvisserij

Tonijnen zijn snelle zwemmers die snelheden kunnen bereiken van 75 km/u. Anders dan de meeste vissen, die wit vlees hebben, heeft de tonijn roze vlees. Het wordt graag gegeten. Ze komen in alle oceanen voor en trekken enorme afstanden afhankelijk van het jaargetij. De druk op de tonijn is groot. In marktwaarde is de tonijnvangst één van de belangrijkste visserijen ter wereld. Daarbij gaat het om verschillende soorten zoals de Yellowfin tuna, Bluefin tuna en de Bigeye tuna. Die soorten staan er door overbevissing slecht voor. Bijna alle commercieel gevangen Bluefin tuna, ook wel reuzentonijn genoemd, gaat naar Japan. Hij wordt daar rauw gegeten als sushi en sashimi.

Regelgeving en Controle

Vanwege de grote visserijdruk op o.a. tonijnsoorten heeft de FAO verschillende zogenaamde Regionale Visserij Organen (Regional Fishery Bodies (RFB)) in het leven geroepen die beleid moeten opstellen voor de diverse oceaangebieden opdat er duurzamer gevist wordt Voor de Atlantische oceaan is dat de International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas (ICCAT). Echter, deze commissie wordt sterk bekritiseerd door milieuorganisaties die vinden dat ICCAT voorrang geeft aan korte termijn beleid ten faveure van vissers dan aan lange termijn beleid voor de daadwerkelijke bescherming van bedreigde vissoorten. Dus, de visquota van de ICCAT zijn hoger dan wat de tonijnwetenschappers adviseren. Bovendien worden de quota op allerlei manier ontdoken. Om de tonijn te redden zou er in de Middellandse Zee een absoluut vangstverbod tijdens de paringsperiode van mei tot juli ingesteld moeten worden, maar dat gebeurt niet. Het is nog complexer. Zo speelt de EU een dubbelrol. Enerzijds heeft ze Spaanse, Franse en Italiaanse tonijnvissers gesubsidieerd, anderzijds probeert ze met subsidies de overcapaciteit weer terug te brengen.

In de andere visserijregio’s gebeurt hetzelfde en spelen politieke en economische redenen vaker een belangrijkere rol dan wetenschappelijk gegronde adviezen om visquota’s niet te verhogen. Als de regionale commissies echt zouden werken, zou de visstand goed moeten zijn, maar bijvoorbeeld de Bigeye tuna als de Yellowfin tuna worden in de meeste gebieden overbevist. Met de Bluefin tuna gaat het zelfs zo slecht dat hij op de CITES lijst van bedreigde diersoorten is geplaatst.

Curaçao en de tonijnvisserij

De vraag werpt zich op wat Curaçao met tonijnvisserij te maken heeft? We zijn maar een klein koninkrijkslandje in de Caribische zee zonder een professionele open water visserijvloot. Onze lokale visserijactiviteiten beperken zich tot kleine vissersbootjes die vooral dicht onder de kust door middel van het slepen van een of meer vislijnen voorbij zwemmende vissen, waaronder ook tonijn, proberen te vangen. Of er wordt geankerd in de ondiepe smalle zeestrook langs de kust om met een vislijntje te vissen op koraalvissen.

Toch is het anders. Curaçao heeft namelijk een register voor zeeschepen. Eigenaren van zeeschepen kunnen om hun moverende redenen (goedkoop, stabiel en betrouwbaar politiek klimaat met een uitstekend rechtssysteem) beslissen om hun schip in het Curaçaose scheepsregister in te schrijven. Hetzelfde geldt voor zeeschepen die visserij uitoefenen of ondersteunen door bevoorrading of overslag van vangsten in zeegebieden buiten de eigen maritieme zones van Curaçao.

Echter, de eigenaren van deze schepen veroorzaken ook incidenten door illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij. Een incident dat in alle kranten heeft gestaan ging om een in Curaçao geregistreerd schip dat werd gearresteerd in de maritieme zone van het Franse eiland Kerguelen in de Zuidelijke Oceaan nabij Antarctica. Curaçao kreeg zelfs in 2013 een gele kaart van de EU omdat de daar geregistreerde visserijschepen nog steeds tegen de internationale visserijregels handelden.

Daar komt nog het volgende bij. Als kust- en vlaggenstaat heeft Curaçao recht om te vissen op de volle zee. Door lidmaatschap van o.a. ICCAT heeft Curaçao recht op een deel van de visquota die is vastgesteld voor de Atlantische oceaan. Om gebruik te maken van dit visserijrecht en omdat we zelf geen professionele zeevisserijvloot hebben, wordt dit recht uitgeoefend door enkele grote vissersschepen (purse seiners of trawlers) die eigendom zijn van Spaanse visrederijen. Daarnaast vallen ook visondersteunende activiteiten onder dit recht dat ook door buitenlandse rederijen wordt uitgevoerd. Uiteraard allemaal tegen betaling. Het is precies de combinatie inschrijving in ons schepenregister en uitoefening van visserijrechten in de volle zee die door Curaçao aangeprezen wordt met een inkomstengenerend doel.

De organisatie van het internationale zeevisserijsysteem in relatie tot de registratie van zeeschepen in Curaçao is juridisch bijzonder complex. Hetgeen ik hierboven vermeld is slechts een beknopt verhaal. Niet veel mensen hebben gedegen kennis over dit onderwerp en veel is ook niet openbaar. Er zijn daardoor ook veel onbeantwoorde vragen zoals:

• is Curaçao zich bewust van haar rol bij een mogelijke uitroeiing van diverse vissoorten door ‘haar’ visserijactiviteiten?
• Heeft Curaçao voldoende grip op de eigen geregistreerde vissersschepen?
• Of wordt alleen gekeken naar de inkomsten die gegenereerd kunnen worden uit het verkopen van visserijrechten in relatie tot scheepsregistratie?
• Hoeveel bedragen daadwerkelijk de inkomsten die Curaçao genereert uit deze activiteiten?
• Hoeveel is de winst die de Spaanse visrederijen met onze rechten behalen en staat die in verhouding tot onze inkomsten?
• Wat zijn de kosten?
• En hoe staat het met onze reputatie?
• Bij overtredingen van de internationale regels op visserijgebied worden niet de visrederijen aangesproken maar de vlaggenstaat, Curaçao. En misschien zelfs wel het Koninkrijk. Willen we dat?

______________________________

Eindnoten:

1. https://nl.wikipedia.org/wiki/Oceaan
2. https://www.wwf.nl/wat-we-doen/focus/oceanen/vervuiling/plastic-soep
3. https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/voorkom-afval/plastic-in-zee/
4. https://info.meiplasticvrij.be/faq
5. https://www.un.org/regularprocess/woa2launch
6. http://www.fao.org/fishery/rfb/en
7. Convention on International Trade in Endangered Species.
8. Voor een uitgebreidere verhandeling: E. Molenaar, Curaçao als vlaggenstaat onder internationaal visserijrecht (in: De Caribische delen van het Koninkrijk en het internationale recht (A.H.A. Soons redactie)), Uitgeverij: WLP

Dr. Jeff Sybesma is bioloog en jurist. Hij is lid van de Raad van Advies Curaçao, parttime docent staats- en bestuursrecht én milieurecht. Ook is hij bijzondere rechter in ambtenaren en sociale zaken. Deze bijdrage is volledig op eigen titel geschreven.