John Samson

Hoe is het carnaval op Curaçao eigenlijk ontstaan? En hoe ziet de toekomst van het grootste evenement van het eiland eruit? Muziekkenner en cultuur-expert Selwyn de Wind verbaast zich steeds weer over zijn geliefde Karnaval.

De Wind documenteert al jaren van alles over muziek en cultuur van zijn eiland. Wie hij graag wil ontmoeten is Shon Bènchi. “Veel van onze helden lopen gewoon voor je neus rond op de eilanden. Je moet ze gewoon tegenkomen.”

Aan hem heeft Curaçao haar unieke Karnaval te danken. Shon Bènchi is een oud-comedian die in de jaren zestig naar verschillende plekken afreisde om te kijken wat dat carnaval nou precies is.

“Van onze generatie weten weinig mensen hoe het hier is ontstaan en wat hij allemaal heeft betekend voor ons eiland. Hij is een levende legende. En ja hoor, ineens zie ik hem op straat!”, zegt De Wind lachend. “En dan heb ik nét op die dag mijn camera niet bij me!”

‘Tijdens carnaval bestaat even geen arm of rijk’
Nu hebben ze wel elkaars nummer. De Wind komt weer langs en maakt portretten van Shon Bènchi op straat. “Als documentairemaker wil ik het van the man himself horen. Dus ik heb hem natuurlijk veel vragen gesteld.”

Shon Bènchi in Punda, tegenover Plaza Nobo. (Foto: Selwyn de Wind)

“Shon Bènchi vertelt me hoe de rellen en branden van 30 di Mei voor veel verandering op zorgen. De overheid wilde dat carnaval maar zo snel mogelijk kwam, als een soort uitlaatklep voor het volk. Hij werd gebruikt als influencer.”

Karnaval is belangrijk voor de economie van het eiland. Ook voor hoe wij met elkaar samenleven, stelt De Wind.

“Dat is ook iets wat Shon Bènchi vertelt. Tijdens carnaval is er even geen verschil tussen arm en rijk; alle lagen van de bevolking gingen met elkaar dansen in de optocht. In hetzelfde kostuum, zonder onderscheid.”

“Dat is nog steeds zo”, zegt De Wind. “De kans is bovendien groot dat je mensen tegenkomt die je jarenlang niet hebt gezien.”

“Je komt ze op straat tegen of zie je ze live op tv een saludo (de groeten) doen. Ook dat is een belangrijke functie van carnaval.”

Tumba? Niet zo vanzelfsprekend
“Helemaal in het begin liepen ze door Scharloo en Punda met een stealband. Calypso was in die tijd een geliefd muziekgenre door de komst van arbeiders vanuit andere eilanden.”

Robby Schouten is een andere influencer. “In de jaren ’80 was hij mega bekend vanuit de muziekindustrie op de eilanden. Hij heeft veel invloed gehad om het tumba-genre in ons carnaval te organiseren.”

Dat is dus gelukt, maar het heeft een keerzijde. “De tumba betekende de dood voor de calypso”, vertelt De Wind.

De muziek verandert mee met de tijd. “Sinds de jaren 2000 wordt tumba minder gedraaid tijdens de optocht. Het publiek langs de kant werd op een gegeven moment boos, maar deelnemers wilden graag snellere muziekstijlen zoals roadfire.”

“Eigenlijk hebben ze gelijk”, vindt de muziekkenner. “De tumba is perfect voor een festival, omdat je op één plek blijft dansen. Maar om in een optocht op die muziek vooruit te dansen? Totaal niet ideaal.”

‘Ik maakte me zorgen in 2019’
Selwyn de Wind is dol op het Curaçaose carnaval. “Ik zorg normaal gesproken voor goede muziek, veel lawaai en plezier vlak voor de optocht”, vertelt hij lachend. “Langs de route staan veel deejays die een pre-party organiseren. Ook dat is onze carnavalscultuur en wat ik nu het meeste mis.”

Hij is dit keer voor werk in het buitenland. Zijn hoop is dat carnaval ‘de nodige boost krijgt’. “Want de animo is de afgelopen tien jaar gedaald.”

“De laatste carnavalsdag is de avond van dinsdag. Normaal gesproken gaan mensen op die dag heel vroeg van werk. Je moet jouw plek verzekeren in Otrobanda. Ik maakte me in 2019 ineens zo’n zorgen; rond 21.00 uur zag ik dat juist dáár de straten rustig waren.”

Hoe ziet de toekomst van Karnaval eruit?
Na twee jaar geen carnaval door de corona-crisis, is hij dus benieuwd naar de opkomst. Hij twijfelt; kiest zijn woorden voorzichtig.

“Ik denk dat veel mensen erg toe zijn aan een feestje. Aan de andere kant.. Twee jaar zonder carnaval? Mensen passen zich aan. Ze gaan naar het strand; naar hun weekendhuis op Bandabou.”

Maar heeft Karnaval dan wel een toekomst? “Ja, ik ben daar heel positief over! Want we hebben een nieuwe Shon Bènchi.”

“Wat ik zo interessant aan hem vind, is dat hij groots denkt. Hij is de man achter de succesvolle jump-in Hak’e en dat is ook een van de belangrijkste redenen waarom hij benaderd is om Karnaval te organiseren.”

“Zijn naam is Herman Manchi Harms. Zijn neef is de bekende oud-tumbakoning Ike Jesurun. Hij is ook echt opgegroeid in de carnavalscultuur. Hij had zelf de carnavalsgroep Zinga.”

“Het is iemand die heel progressief is, internationaal denkt én natuurlijk iemand de cultuur van Curacao haarfijn begrijpt. Precies wat we nodig hebben.”

Bron: NTR/Caribisch Netwerk