Reactie op “Benniebang”

Met bewondering heb ik uw stuk “Bini Boneiru” gelezen — een geschreven orkaan die niet alleen de geschiedenis oproept, maar ook het heden ter verantwoording roept. Het is zeldzaam om in een ingezonden brief zoveel lagen aan te treffen: nostalgie, sociologische analyse, persoonlijke beleving, politieke reflectie en literaire zeggingskracht. Een kroniek van ons bestaan, met de scherpte van satire en de melancholie van doorleefde ervaring.

U slaagt erin om taboes te benoemen zonder ze te romantiseren, schrijft over klassenverschillen, over kleur, over afkomst en toegang — thema’s die nog altijd het sociaal weefsel van onze eilanden bepalen, ook al doen we soms alsof we ze achter ons hebben gelaten. De verwijzing naar “jugaad”, het Indiase vermogen tot improvisatie, vond ik raak: het verwoordt precies hoe velen op onze eilanden overleven, creëren, en floreren — ondanks alles.

En toch wil ik één kanttekening plaatsen. Soms lijkt de analyse te vervallen in cynisme — begrijpelijk gezien de frustraties en de herhaalde patronen van uitsluiting — maar cynisme is een luxe die we ons eigenlijk niet kunnen veroorloven. Juist nu is er behoefte aan het koesteren van hoop, aan realistisch maar opbouwend denken. Het scherpe woord moet blijven, maar niet zonder perspectief. Ik heb recent in het AD 2 pp’s hierover geschreven: “Bezorgd maar niet machteloos”.

Wat mij vooral bijblijft is de krachtige evocatie van identiteit in beweging. U laat zien dat het koloniale verleden geen abstractie is, maar een levend deel van ons bewustzijn. En dat bewustzijn, hoe pijnlijk soms ook, is de grond waarop toekomst kan groeien.
Mijn oprechte dank aan de schrijver voor deze spiegel — en dit appel.

Yvonne Olf

De hoogste tijd voor een Bon Bini Boneiru.
Destijds was supermarkt Henderson heer en meester op Curacao.
De woning van eigenaar Nixon op oud Jan Tiel, de eerste met een heuse personenlift, sprak veler tot de verbeelding en ontzag op dit negertjes eiland waar in het land der blinden, dommen en domgehoudenen, degene met een oog en enige zakenkennis alom koning, keizer, paus en heerser waren.
Henderson, eerst geplunderd in de opmars van post vijf naar Punda voor een veranderd Curacao, en daarna afgefikt. Toen gaven zij er de brui aan.
De contract arbeiders uit Madeira waren inmiddels afgedankt en bedankt door de Shell en begonnen kleine nerinkjes, plantages en tuindertoko’s, zo ijverig en vindingrijk als zij waren. Die afstammelingen zijn nu heer en meester in de levensmiddelen branche.
Ja, nee, het is maar goed dat wij niet op de schepper of redder hebben zitten wachten om te overleven and to progress in life maar “Jugaad”, een Indiaas begrip: a flexible approach to problem solving that uses limited resources in an innovative way, hebben leren overleven. Dat is dan ook de kracht van dit multicultureel, multiraciaal eiland, een kurk in de ruwe Caraïbische zee, te veerkrachtig en weerbarstig om te zinken naar de bodem zoals vele doemdenkers wensen dan wel voorspellen. Boeli van Leeuwen, schreef ooit; dit eiland is al decennialang bezig naar zijn moer te gaan, maar wij bestaan nog steeds.
Monolitische culturen zijn dienstbaar elders waar de gelederen sluiten voor buitenstaanders vaak noodzakelijk is om met omringende andersgezinden te overleven en forten, kanonnen, hete pek en teer, kastelen met ophaalbruggen hun bestaansrecht hebben bewezen. Onder het juk van een ander te leven is ondraaglijk en de tachtigjarige oorlog om zich aan de Spaanse tiranniek te ontworstelen geeft blijk van het adagium eigen volk eerst, anno 2025; Make Amerika great again.

Wat gij niet wil dat u geschiedt, doet gij dat ook een ander niet, aldus Alexander Severus, keizer van Rome en de gevleugelde lijfspreuk van Moises da Costa Gomes. Doktóor.
Die k*ño’s destijds in Den Haag, de weduwe van Indie, in het bijzonder de minister van Koloniën begrepen dat niet en gooiden ons eilanden gemakshalve en bestuurlijk op een grote hoop. Het staat in inmiddels buiten kijf dat de Arubaan nu eenmaal wezenlijk anders is dan de Curacaoenaar, die, “somos hermanos” liefkozend door hen stabachi worden genoemd. It took a charismatic politician like Bettico, van ons eigen Caraïbische bodem, om dat aan die thick fu**ing white skulls van de Haagse regenten te peuteren en zich te ontworstelen aan het juk van Curacao.

Dan het drieluik.
Doktoor,die het volk aan de greep van de koloniale heersers heeft weten te ontworstelen en dat met een vroegtijdige dood, mogelijk door uitputting van de loopgraven oorlogen, heeft moeten bekopen.
Dan Don Martina, die waardigheid en respect voor de gekleurde middenklasse heeft bewerkstelligd.
En nu?
Nu de MFK om het voorlopige drieluik te besluiten en de onderklasse boven de streep te trekken.
Dat is de onafwendbare koers, terugblikkend naar het verleden en extrapolerend naar de toekomst.
Het zit er aan te komen en onafwendbaar in de ontembare vaart der volkeren.
Begrijpelijk dat de MAN, het vehikel waarmee Don zijn levenswerk en zijn plek in de geschiedenis heeft bewerkstelligd, haar glans heeft verloren en behoudens de vaste harde kern van de MAN en de zetel van Susie Q voor verdere afkalving is behoed. Keerzijde van het levenswerk is dat al het gras binnen de span van de opvolgende nakomers is weggemaaid en voor Steven, vanuit zijn ontwikkelde intelligentie weinig reach meer had voor pakkend perspectief. Dat stokje is overgenomen door Pik Pisas die, de massa is kassa, laag van die bevolking wel wist aan te spreken.
Het moet mij van het hart dat ik bewondering heb voor Steven zijn uitgelezen goede smaak voor kostuums met prachtige bijpassende dassen, ongetwijfeld met enkele zijden Nina Ricci exemplaren.
Die man, goed opgeleid en ontwikkeld, hoezeer ooit een MAVO klantje doorgestroomd van het Maria College naar het Maria Imaculata Lyceum, heeft waarschijnlijk een walk in closet met genoeg pakken om een jaar lang elke dag op audiëntie bij de Paus te gaan en is bovendien goed getrouwd.
Destijds, in de, stand, rang, kleur bewuste, blank somatisch normbeeld, gesegmenteerde Curaçaose samenleving was blank of Joods trouwen de ultieme weg omhoog. Een double shot dus. Echter een tautologie vanuit Joods perspectief bezien. Ik heb nog niet eerder een zwarte Jood gezien. Nu wel.
Afgunstig? Nee, ik gun het hen die het hoogst haalbare hebben bereikt.
Als ik in de positie zou komen te verkeren, in mijn stoutste dromen niet, dan zou ik elke dag in de badkamer zingen.
Mi Señor, mi Dios, mi ta kompletu.
Alle grapjes op een stokje. No offence meant nor intended, hoezeer de jurisprudentiebundel Aller-Van Rijn destijds een kleurrijke bloemlezing gaf van politici die zich in hun eer en goede naam aangetast voelden en hun advocaat mobiliseerden en thans social media uitbaters onder druk zetten. De rode draad destijds des rechters was dat een politicus een publieke figuur was, op Curacao niet zelden een celebrity, die zich meer moest laten welgevallen nu hij de publiciteit zelf opzocht in tegenstelling tot de brave burger, in anonimiteit levende en zich aangeschoten of aangerand voelde.
Het doet mij goed dat the new generation politici openhartiger, eerlijker en transparanter zijn dan menig voorganger en hun intenties kenbaar maken en naar eigen zeggen minister president van dit land willen worden, hoezeer zij soms de indruk krijgen door hun mannelijke collega’s niet serieus genomen worden. Het is een benadering vanuit de andere kant, in deze Don, die uit overtuiging een segment van de samenleving uit het verdomhoekje heeft getrokken en enpassant daardoor minister president is geworden. Overtuigend en herhaaldelijk. Gelijk nu Pisas III.
De wind en de teneur is nog steeds tegendraads uit de established hoek voor deze “Rookie” getuige de kritische, nee, niet suggestieve berichtgeving van het Antilliaans Dagblad van deze week en de boekdelen sprekende reactie zowel qua toon als gelaatsuitdrukking van de formateur op de vraag of alle minister kandidaten, zonder kleerscheuren door de screening zijn gekomen. Ik hou het op Si!? Ki k*ño falta bo. Black man can be no good? Het zij geweten en gezegd; Dat is mijn negorij straattaal en soms uit het hart gegrepen deformatie en deels mijn negroïde roots eigen nu ik destijds door mijn vader, een neger en straatvechter die een lelieblanke Joods Indiase vrouw aan de haak wist te slaan als een volleerde pooier, vanuit het welvarende Emmastad, waar boterhammen met veel boter en veel ham werden verorberd en in de zwoele en koele tropen avond in de voorkamer met drie meter hoge plafonds in een tropenvilla wijk op ruimbemeten percelen naar het Nederlandstalige Curom van destijds naar beschaafd Nederlands werd geluisterd, en ik op privéschool, na het eerste schakeljaar in 1969 in het schakelklasje van Manita Galmeyer met onder andere de zoon van de Shell directeur, Paultje Brouwer, gebracht en gehaald met chauffeur in de azuurblauwe Plymouth Vailant directeurs auto, en de dochter van van de golfleraar van de besloten Shell golfclub, onverhoeds werd parachuteerd op het Sint Stafanus College aan de periferie van Wishi, Marchena en St Helena met mijn bruine gaatjes schoenen, Buster Brown kledij en als een vreemde eend in de bijt met mijn daags ingevroren termos met Tang en handmade boterhammen, in de pauze moet matten met de boyz om mij staande te houden, die vaak zonder ontbijt naar school werden gestuurd en aanstoot namen aan mij vibe and energy van well to do and properly raised.

Twee mechanismen.
Mensen, de mens, heeft nu eenmaal de neiging om de ladder waarmee zij zijn opgeklommen achter zich omhoog te trekken. T’ami so den boso, geeft dan meer glans aan hun inspanningen.
Mensen hebben nu eenmaal een pispaal nodig om zich door af te zetten tegen de “inferieuren” beter te voelen dan zij in werkelijkheid zijn. Zijn die er niet, dan worden ze gecreëerd.
Het antoniem van You don’t have to blow out someone else’s candle for yours to shine, spreekt voor zich.

Zij die in de onderklasse zijn geboren, beland of door eigen toedoen verkeren zijn voor hen een hefboom om zich af te zetten en op te krikken, voor het ego, gefingeerd zelfbewustzijn en zelfbeeld van hen die zich beter wanen door omstandigheden, maatschappelijke erfenis of kleur maar in essentie een illusie is. De self fulfilling prophecy van hen die maar lang genoeg in die uitzichtloze positie afhankelijk worden gehouden, de cultuur van armoede en ondergeschiktheid, van hen who were shown their place repeatedly, verwordt dan tot een onwrikbare realiteit waar haast niet onderuit te komen is en de superioriteit van anderen triomfantelijk bevestigen.

Jacob Geld Dekker gaf destijds met name de gekleurde elite een publieke uitbrander bij de opening van zijn slavenmuseum en zei in essentie dat het een Gotspe was dat hij als makamba de Curaçaose kleurling en slavenafstammeling positief bewust moest maken zijn eigenwaarde.
Of die gasten van de gekleurde elite zich dat hebben aangetrokken?
Jazeker, de inspanningen om Jacob Geld Dekker tot persona non grata te verklaren waren niet van de lucht.
Een wake up schop tegen de ballen en in de baarmoeder is altijd pijnlijk. Tegen de noodzakelijkheid wordt dan gefulmineerd omdat de spiegel het meticulously gekweekte en gekoesterde zelfbeeld aan gruzelementen gooit.

Terug naar Bon Bini, een supermarkt naar mijn hart. Om zes uur s’ochtends en vaak eerder, zijn die gasten al open en the humbleness raakt iedere keer weer de gevoelige snaar in mijn hart. Dat zou een heuse aanwinst voor Bonaire zijn. Dat schip met de containers hoeft heus niet veel veder te varen dan Curacao.

Dan Bonaire.
Schrijfster Cyntia Mc Load verhaalde ooit over de wantoestanden en het wangedrag van sommige Nederlanders daar en een makamba tegen een inheemse botica medewerkster riep, toen zij hem maande dat hij niet met zijn hond in de botica mocht; Jullie hebben hier niets meer te vertellen, wij hebben het eiland overgenomen en zijn nu de baas.
De geneugten van Law en Order nu Bonaire een gemeente is en de inmiddels hergevestigde norm van de monolitische kul tuur met haar keerzijde moet je maar voor lief nemen

Tja, huiveringwekkend dat doemscenario voor Curacao. Eenmaal een boef, altijd een boef, althans in Nederland.
Eenmaal een zeerover, altijd een rover die met een putch de boel ook hier weer overneemt.
Echter de gelden destijds vergaard door de bejubelde Piet Heijn en in Indie vonden middels verslavende subsidies met dito sturing weer haar weg terug hier en houden ons in de greep op dit eiland met een illusoire welvaart. Love and hate or not? Be aware.

Ik vraag mij af of die gasten van het MFK, in het bijzonder de Pisas III regeerploeg zich beseft van het zwaard van Damocles dat boven ons hoofd hangt als wij het verprutsen.
Echter wie kwaad wil, zal kwaad doen.
Tekenend is de geschiedenis in deze waar a thriving black town in Amerika met de grond werd gelijkgemaakt door hun succes.
Ik meen dat op het nippertje een bezoek van een president op een gevoelige dag aan dit stadje werd verzet.

Aan de komende regeerploeg dan de boodschap.
Ook voor u, is over een decennium of zo uw movimiento van geen betekenis meer. Niets en niemand is onsterfelijk noch van eeuwige duur.
So..
Time is short.
Vechten tegen de bierkaai met de moed der wanhoop tegen de verdrukking in voor een menswaardig bestaan voor onze landskinderen. But bovenal all on board voor hen die willen meebuigen.
De tegendraadsen kunnen gerust zijn dat het niet tot Machaveliaanse ingrepen zal komen, daar zijn wij nog te geindoctreerd voor als tweederangsburgers en voor het zelfbewustzijn en eigenwaarde hoezeer en hoe snel de inhaalslag verloopt, still a long march.

Ja het leven word onbetaalbaar,en niet alleen op Bonaire maar over de hele wereld.Maar op Bonaire is het extreem duur,voor al voor mensen met een laag inkomen.