Door Armand Hessels
De komende maand is het één jaar geleden dat veel landen ‘op slot’ gingen om de verspreiding van het corona-virus tegen te gaan. Velen dachten dat het ergste na 3-4 maanden voorbij zou zijn en het leven vervolgens als vanouds door zou gaan. Dat bleek een illusie.
Ramp
Voor Aruba betekende het bijna volledig stilleggen van de economie een regelrechte ramp. Meer dan 15.000 mensen verloren hun baan en velen dreigen die alsnog te verliezen. Beide categorieën werden volledig afhankelijk van het Arubaanse Fase-programma en/of de Nederlandse humanitaire en/of begrotingshulp. Daarmee konden voedsel- en medische hulp worden geboden, bedrijven overeind worden gehouden waardoor minder ontslagen vielen terwijl ambtenaren en (oud-)politici het grootste deel van hun inkomen konden blijven ontvangen. Een klein deel van dat inkomen moest worden ingeleverd om bij te dragen aan Fase, die de werkelozen nog van enig inkomen moet voorzien.
Realiteit
Toch lijkt het erop dat het nog niet voor iedereen duidelijk is hoe ernstig de situatie nog is. Nu Nederland heeft aangegeven dat zij haar humanitaire hulp gaat afbouwen moet Aruba vanaf 1 juli zelf zorgen voor de financiering van voedselhulp. Dit betekent een extra financieringsbehoefte van omstreeks Afl. 1 miljoen per week. Daarnaast heeft het gerecht geoordeeld dat de opdracht van de minister van sociale zaken om geen ontslagaanvrage te accepteren onrechtmatig was. De verwachting is dat daardoor dit jaar meer mensen ontslagen worden opdat bedrijven meer kans maken te overleven. Ten slotte zal ook de overheid eindelijk haar ‘voornemens’ uit haar Beleidsplan Verlaging Personeelskosten moeten waarmaken. Met de intentie uit Coho dat het personeelsbestand van de Arubaanse overheid meer in overeenstemming moet komen met het regionaal gemiddelde, lijkt een aanmerkelijke verlaging van het personeelsbestand van de overheid onvermijdelijk.
Gevolgen
De sterk toegenomen en nog steeds toenemende schuld tegenover sterk verlaagde inkomsten leiden tot een langdurige verlaging van de welvaart: voorlopig is er structureel (veel!) minder geld beschikbaar om in alle behoeften te voorzien zoals wij -met alle reeds bekende tekortkomingen- gewend waren. Daarom is de verlaging van salarissen van werknemers en functionarissen in de (semi-)publieke sector inderdaad ‘tot nader order’ zonder voorlopig zicht op herstel. En daarom zal ook op andere manieren, hoe pijnlijk ook, ingekort moeten worden op uitgaven, zoals in de zorgsector. En waar Aruba, weliswaar onder zwaar protest van die sector, zich heeft neergelegd bij het ‘advies’ van de CAft, is Curaçao (SVB) er ‘autonoom’ achter gekomen dat haar zorgsector binnen de huidige realiteit onbetaalbaar is. Daar moet op korte termijn ruim NAfl 80 miljoen bezuinigd worden. Om dezelfde reden heeft de Curaçaose SVB aangegeven dat de pensioenen met 10% moeten worden gekort en de kerstbonus geëlimineerd om het bankroet van het fonds te voorkomen. En hoe erg dat allemaal ook is, als er geen geld is en de leenmogelijkheden praktisch uitgeput, zullen meer van dit soort pijnlijke maatregelen genomen moeten worden om een volledige ineenstorting van het hele systeem te voorkomen. Het kan dan ook niet anders dan dat iedereen zonder uitzondering de gevolgen hiervan in meer of mindere mate en gedurende langere tijd gaat dragen.
Uitdaging
Het gaat er dit jaar daarom vooral om hoe Aruba uitvoering geeft aan deze nieuwe uitdaging. Gezien het tekortschietende regeringsbeleid in het (zelfs recente!) verleden en de grote implicaties van de te nemen maatregelen kan het niet meer zo zijn dat de regering (=politieke partijen!) alléén beslissingen neemt en die vervolgens mededeelt aan betrokken stakeholders. De benodigde participatie van sociale partners vereist een grote omslag van die politieke cultuur. Daarnaast is er sprake van zeer grote uitdagingen aangezien ‘de politiek’ decennialang heeft nagelaten te investeren in ontwikkeling. Zoals de Directeur van Directie Sociale Zaken onlangs terecht stelde: “Er kunnen geen wonderen worden verwacht van het Sociaal Crisis Plan nadat sociale problemen gedurende meer dan 30 jaar werden genegeerd”. Dat is op bijna elk beleidsterrein het geval. De hervormingen die als gevolg hiervan op bijna elk terrein moeten plaatsvinden vereisen echter miljoeneninvesteringen. Daar voorziet Coho bij lange na niet allemaal in. Aruba zal dus, naast de toegenomen renteverplichtingen (Afl. 258 miljoen in 2021!) en afbouw van de astronomische schuld, de nodige inspanningen moeten verrichten om zelf zorg te dragen voor die hervormingen. Dat heeft een hogere prioriteit dan en is zelfs voorwaarde voor het herstel van salarissen ‘pre-corona’.
Auteur Armand Hessels is van Stichting Deugdelijk Bestuur Aruba. SDBA werkt aan een bewustwordingsproces van de Arubaanse gemeenschap, namelijk de noodzaak het eiland te besturen volgens de principes van deugdelijk bestuur. Met dit bewustwordingsproces hoopt SDBA te bereiken dat er vanuit de gemeenschap hogere eisen worden gesteld aan de kwaliteit van het openbaar bestuur. www.deugdelijkbestuuraruba.org. Lees meer…