Siem Eikelenboom Carlo Molenaar | Financieel Dagblad

Of het door alle publiciteit rond de Panama Papers komt is niet duidelijk, maar in 2016 meldden de Nederlandse trustkantoren een record aantal ongebruikelijke transacties.

Jarenlang stelden FIU-Nederland (voorheen het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties) en toezichthouder De Nederlandsche Bank dat er vanuit de trustsector gelet op de omvang te weinig ongebruikelijke transacties werden gemeld. Jarenlang bleef dat aantal zelfs onder de honderd. Van de ruim 200.000 meldingen die FIU-Nederland in 2013 ontving kwamen er maar 88 van trustkantoren.

In april 2016 brachten Het Financieele Dagblad en Trouw onthullingen uit de zogeheten Panama Papers. Daaruit bleek onder meer dat grote trustkantoren zoals TMF en Intertrust betrokken waren bij brievenbusfirma’s die gelden overmaakten naar dubieuze sportmarketingbedrijven. De bedrijven worden in een aanklacht van de Amerikaanse justitie verdacht van betrokkenheid bij het corruptieschandaal rond voetbalbond Fifa. Toeval of niet, in 2016 deden de trustkantoren fors meer meldingen.

Na analyse en onderzoek kunnen ongebruikelijke transacties worden aangemerkt als verdachte transacties. In 2016 hebben minder transacties het stempel ‘verdacht’ gekregen dan de jaren ervoor.

Dat wil niet zeggen dat trustkantoren door alle publiciteit rond de Panama Papers in 2016 misschien wel te snel een transactie als ongebruikelijk hebben aangemeld. Omdat onderzoek enige tijd kan duren, is de kans groot dat FIU-Nederland nog steeds bezig is met een analyse van de in 2016 gedane meldingen.
Vandaag begint de parlementaire ondervragingscommissie Fiscale Constructies met zijn verhoren. Deze enquêtecommissie, ingesteld naar aanleiding van de Panama Papers, gaat onder andere vertegenwoordigers van de trustsector onder ede als getuige horen.

Belastingadviseurs op hun hoede sinds Panama Papers

De Belastingdienst krijgt sinds het uitlekken van de Panama Papers over grootschalige belastingontduiking steeds vaker te horen dat de daarin beschreven constructies voor belastingadviseurs uit den boze zijn. Dat bleek woensdag tijdens het eerste van de parlementaire verhoren in de Tweede Kamer over fiscale constructies.

‘In gesprekken met adviseurs over structuren die we hebben opgespoord zegt de belastingadviseur nu vaak: dat zouden we tegenwoordig niet meer adviseren. De tijdgeest is anders sinds zulke zaken in de openbaarheid komen en er over gesproken wordt’, zei Ben van den Berg van de Coördinatiegroep Taxhavens en Concernfinanciering van de Belastingdienst.

Van den Berg was met zijn college Joris-Jan Leenman de eerste deskundige die werd ondervraagd door de parlementaire commissie die is ingesteld naar aanleiding van de Panama Papers. Beiden schetsten hoe rente- en stallingsconstructies, waarbij intellectueel eigendom wordt ‘gestald’ in een land waar over de beloning ervan geen belasting hoeft te worden betaald. leiden tot al dan niet geoorloofde belastingontwijking.

Bakker op de hoek

Hoewel inmiddels zelfs ‘de bakker op de hoe het recept van zijn appeltaart’ in een buitengaatse ‘limited’ stopt, konden de belastingambtenaren geen uitsluitsel geven over de omvang van het fenomeen. Ook gaven ze aan dat hun capaciteit voor het blootleggen van zulke constructies beperkt is: 6 fte.

De onderzoeken zijn bovendien langdurig en ‘stroperig’ door de rechtsbescherming die belastingplichtigen genieten tegen invasieve opsporingsmethoden. ‘En als het versluierde constructies zijn gaan de hakken doorgaans nog verder in het zand’, aldus Leenman.

En zelfs als dat uiteindelijk leidt tot een rechterlijke vaststelling dat een constructie niet geoorloofd is, wordt vaak geen straf opgelegd zolang de ontwijking plaatsvond in een ‘grijs gebied’. Pas na een rechterlijke uitspraak kunnen constructies worden bestraft als ze toch worden gebruikt.

Betrokkenheid trust is rode vlag

Opmerkelijk was verder dat de Belastingdienst de betrokkenheid van een trustbedrijf in een buitenlandse constructie standaard per definitie ziet als een ‘rode vlag’ voor het gevaar van een ongeoorloofde constructie. ‘Trustkantoren werken tegen een zeer lage vergoeding, nemen geen verantwoordelijkheid en vragen zelfs voor bedragen van €100-200 nog een akkoord, terwijl ze pretenderen vorderingen van tientallen miljoenen zelfstandig te beheren en leningen te verstrekken’, aldus Van den Bergh.

Zo komt het voor dat Nederlandse directeuren-grootaandeelhouders leningen krijgen van hun eigen, door een trust beheerde, buitenlandse vennootschap. Ze kunnen die kosten aftrekken, maar proberen dan de opbrengst ervan onbelast te incasseren door tussenkomst van de trust.

Bron: Financieel Dagblad