Ivo Bökkerink, Pieter Couwenbergh | Financieel Dagblad

Het Openbaar Ministerie (OM) gaat nader onderzoek doen naar de rol die het voormalige bestuur van ABN Amro onder leiding van Gerrit Zalm heeft gespeeld bij vermeende overtredingen van de antiwitwaswetgeving. Justitie werkt momenteel aan een schikking met ABN Amro als rechtspersoon, maar zint op de mogelijkheid om daarna natuurlijke personen te gaan vervolgen.

Volgens bronnen die op de hoogte zijn van het onderzoek van het OM bevinden de gesprekken tussen het OM en ABN Amro over die schikking zich in de eindfase, al is er nog wel werk te verzetten. Zo zijn beide partijen het nog niet eens over de precieze inhoud van het feitenrelaas, een rapportage die de zienswijze van het OM weergeeft over de begane overtredingen. Dit document zal ABN Amro moeten onderschrijven.

Verwijtbare rol

De verwachting is dat een schikking met het OM de bank ettelijke honderden miljoenen zal kosten. Ook zal ABN Amro dan moeten toegeven in de fout te zijn gegaan en zich committeren aan een verbeterprogramma onder auspiciën van De Nederlandsche Bank (DNB). Een eventuele schikking zal vervolgens worden voorgelegd aan een eind vorig jaar geformeerde toetsingscommissie grote transacties.

Justitie wil echter ook nagaan of bestuurders van de bank een verwijtbare rol hebben gespeeld bij structurele overtredingen van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. En sluit daarom het vrijwaren van personen uit van de schikking, zoals eerder wel gebeurde bij ING en Rabobank. ‘Het OM treft voorbereidingen om individuele personen voor de toetsingscommissie te brengen’, aldus een ingewijde.

Dubieuze transacties

Het onderzoeksteam van de Fiod en het OM zijn van mening dat er voldoende bewijs is dat ABN Amro jarenlang onvoldoende zicht had op wie zijn klanten waren en wat die uitvoerden. Dubieuze klanten werden bovendien te laat of niet weggestuurd. Het OM en de Fiod zouden dit ook oud-bestuurders aan willen rekenen.

Vanaf de start van onderzoek ‘Guardian’ naar ABN Amro hebben de Fiod en het OM zich volgens insiders geconcentreerd op het bewijzen van ‘bestuurlijke verantwoordelijkheid’ en daarmee feitelijk leidinggeven aan geconstateerde overtredingen. Dit laatste lukte niet bij het soortgelijke onderzoek ‘Houston’ naar ING. Dit leidde wel tot een recordboete van €775 mln, maar ook veel politieke en maatschappelijke kritiek dat Justitie de verantwoordelijke bestuurders liet lopen. Uiteindelijk zorgde een artikel-12-procedure er eind vorig jaar voor dat voormalig ING-topman Ralph Hamers zich alsnog voor het gerecht moet verantwoorden.

Getuigenissen

Het zwaartepunt van verwijtbare overtredingen door ABN Amro zou in de jaren 2013-2018 liggen. Daarmee gaat het met name om de tweede bestuurstermijn van het team onder leiding van Gerrit Zalm. In deze periode was de tumultueuze afsplitsing van ABN Amro uit het bankenconsortium en de daaropvolgende fusie met Fortis Bank NL achter de rug.

ABN Amro en daarmee het bestuur worstelden echter met de aanpak van compliance issues, waaronder Know Your Customer (KYC) en Anti Money Laundering (AML). Dit ondanks verbeterprogramma’s van de bank, zoals ‘Vertrouwd en Verantwoord Bankieren’. ABN Amro kreeg daar ook signalen over van toezichthouder DNB en uit interne rapportages.

Toenmalige leden van de raad van commissarissen hebben voor de Fiod getuigd dat zij het toenmalige bestuur diverse keren hebben aangesproken op een gebrek aan voortvarendheid bij de aanpak van compliance issues zoals AML en KYC. Ook kijkt het onderzoeksteam met interesse naar de machtsoverdracht tussen Zalm en zijn opvolger Kees van Dijkhuizen en het beëindigen van interne verbeterprogramma’s in de jaren 2017-2018.

Waarschuwingssignalen

De getuigenissen van onder andere commissarissen kunnen van groot belang zijn bij de vervolging van personen. Bij ING is het niet gelukt om betrokken personen op de hoogste niveaus inhoudelijk iets te ontlokken dat bruikbaar zou kunnen zijn in een strafzaak.

Er zijn meer verschillen tussen de twee zaken die mogelijk in het voordeel van Justitie kunnen werken. Zo waren de hiërarchische lijnen naar de top bij ING complex en diffuus, waardoor onduidelijk bleef welke waarschuwingssignalen over tekortkomingen wel of niet het hoogste niveau hadden bereikt. Bij de eenvoudiger organisatie van ABN Amro zijn deze lijnen volgens ingewijden veel duidelijker – en lopen ze in veel gevallen direct door tot de toenmalige top.

Bewijs

Of het ook daadwerkelijk tot een vervolging komt is echter de vraag, zeggen insiders. Justitie zal moeten aantonen dat de eindverantwoordelijke bestuurders niet alleen op de hoogte waren van de tekortkomingen, maar daar ook bewust niets of onvoldoende aan hebben gedaan. ‘Bewijzen dat iemand iets heeft gedaan is één ding, maar bewijzen dat iemand iets bewust niét heeft gedaan? Dat is ontzettend moeilijk’, aldus een bron.

Zolang het onderzoek loopt willen het OM, ABN Amro en advocaat Aldo Verbruggen van een belangrijk deel van het Zalm-team geen commentaar geven.

Top ABN Amro herhaaldelijk aangesproken op witwasproblemen Na ING richt OM nu pijlen op ABN Amro om falende witwasaanpak Reconstructie witwasaffaire ING – ‘Houston, you have a problem’

Bron: Financieel Dagblad