Laurens Berentsen • Financieel Dagblad
Het kabinet wil af van de slechte fiscale reputatie die Nederland heeft wegens zijn omstreden rol bij belastingontwijking door multinationals. Beterschap is beloofd en wordt met instemming begroet. Maar het recente verleden blijft Nederland parten spelen. Morgen debatteert de Tweede Kamer over de bestrijding van ongewenst fiscaal gedrag.
Staatssecretaris Menno Snel van Financiën moet afrekenen met het imago van Nederland als tussenstop in fiscale structuren om belastingen te ontwijken.Foto: ministerie van Financiën
‘Dit is muziek voor mijn oren’, zei Pascal Saint-Amans vorige week donderdag over de brief die staatssecretaris van Financiën Menno Snel (D66) naar de Tweede Kamer stuurde over de aanpak van belastingontwijking en -ontduiking. Saint-Amans probeert namens de organisatie van ontwikkelde economieën Oeso overeenstemming te bereiken over hoe voorkomen kan worden dat multinationals op oneigenlijke wijze belasting ontlopen.
Lees ook Menno Snel: ‘Ons negatieve fiscale imago begint ook reële bedrijven af te schrikken’
De Fransman hield op het ministerie van Financiën in Den Haag een voordracht over bedrijfsbelastingen in de digitale economie. Hij greep de gelegenheid aan om het kabinet te complimenteren met de beslissing niet langer te boek te willen staan als belastingvrijhaven. ‘Dat is de slimste zet’, meent Saint. ‘Het had eerder gekund, maar het is nooit te laat.’
‘Fiscale zwarte gaten’
Of Nederland op tijd de bakens verzet, is de vraag. Toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) erkende in 2016 dat Nederland lange tijd onderdeel is geweest van het probleem van belastingontwijking, maar dat het vanaf dat moment onderdeel van de oplossing wilde zijn.
Die belofte weerhield Eurocommissaris Pierre Moscovici van belastingzaken er niet van Nederland in januari onder de Europese ‘fiscale zwarte gaten’ te scharen, samen met Ierland, Luxemburg, Cyprus en Malta. Begin maart stonden we opnieuw in het rijtje landen waar we niet bij willen horen, toen Moscovici zei dat ons land het bedrijven veel te makkelijk maakt belasting te ontwijken via agressieve fiscale planning.
In het regeerakkoord kondigde Rutte III een bronheffing aan op dividenden, rente en royalty’s die naar belastingparadijzen stromen. Snel heeft gezegd verder te gaan dan de minimumeisen bij de toepassing van Europese richtlijnen tegen belastingontwijking. Dan gaat het onder meer over beperking van renteaftrek voor bedrijven.
Belastingmoraal ondergeschikt
Maar de goede voornemens worden overschaduwd door onthullingen over het fiscaalvriendelijke vestigingsklimaat voor multinationals, dat eerdere kabinetten koste wat het kost overeind wilde houden. De belastingmoraal was hieraan ondergeschikt.
Zo schreef Snel in februari aan de Tweede Kamer dat zijn voorgangers er veel aan gelegen was financiering van internationale concerns en daarmee verbonden werkgelegenheid voor Nederland te behouden. Dat bracht toenmalig staatssecretaris Jan Kees de Jager van Financiën ertoe vanaf 2010 ‘fiscale begeleiding’ voor concernfinanciering toe te staan, een regeling die volgens Snel voor zowel de Belastingdienst als de belastingplichtige nog binnen de wet te verdedigen was.
Lees ook Brussel onderzoekt overtreding verbod fiscaal voordeel multinationals
Wettelijke regelingen opgerekt
Maar in 2009 oordeelden ambtenaren dat de grens van de wet wel erg dicht werd genaderd. Fiscale begeleiding maakte het nodig ‘dat de uitleg van wettelijke regelingen wordt opgerekt tot een juist nog aanvaardbaar niveau’, schreven zij in een interne notitie die vorige week door Financiën is vrijgegeven na een verzoek daartoe door universitair hoofddocent belastingrecht Jan Vleggeert van de Universiteit Leiden. ‘Dit balanceren op de rand van contra legem (tegen de wet; red.) roept op termijn spanning op’, waarschuwden de ambtenaren.
Lees ook Ambtenaren waarschuwden in 2011 al voor dubieuze belastingafspraken
De fiscale begeleiding, die een effectieve belasting van niet meer dan 5% inhield bij een nominaal tarief van 25,5%, is nooit voorgelegd aan Brussel, antwoordde Snel vrijdag op vragen van SP-Kamerlid Renske Leijten.
Bron: Financieel Dagblad
Voor de grote internationale bedrijven zal een aangepaste oplossing worden gevonden. De offshore sector en het ontduiken feitelijk afsluiten kan meneer Snel ook vergeten. Te grote belangen. De dividendbelasting weer invoeren gaat niet gebeuren (Trump en Brexit). De offshore sector op de Caribische eilanden en de Zuidas brodeloos maken, quelle horreur! Het lobbyen is al druk aan de gang. De geruststellende woorden lijken op slechts een cosmetische aanpassing. Alleen die bedrijven die ontduiken via landen op een zwarte lijst of naar landen met een laag belastingtarief worden misschien aangepakt. Als er een prettig belastingverdrag mee is, kan dat niet. En dan nog na decennia in de watten te zijn gelegd. Opeens handhaven, kan niet zomaar. Dus er valt nog genoeg te ontduiken. Want wat is een laag belastingtarief? De bronbelasting zal meevallen. Internationaal staat er meer druk op Nederland. Mede door het arrest van het Europese Hof van 22 februari 2018 in de gevoegde zaken C 398/16 en C 399/16. Het gaat om twee verzoeken om een prejudiciële beslissing krachtens artikel 267 VWEU, ingediend door de Hoge Raad der Nederlanden bij arresten van 8 juli 2016. Ingekomen bij het Hof op 18 juli 2016, in de procedures X BV (C 398/16), X NV (C 399/16) tegen de Staatssecretaris van Financiën. Renée van Aller & John de Vries