26 C
Willemstad
• vrijdag 29 maart 2024

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 25 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, March 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Thursday, March 21, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

FD | De nederlaag van een zakenbank

HomeMediaFD | De nederlaag van een zakenbank

Ivo Bökkerink, Pieter Couwenbergh | Financieel Dagblad

Van ambassade voor het bedrijfsleven tot kleine Benelux-bank

Het is een drukte van jewelste bij het Van der Valk-hotel in Nootdorp. Op de parkeerplaats is nauwelijks ruimte. Audi’s en BMW’s staan er schots en scheef en op onmogelijke plaatsen. De ‘top 100’ van ABN Amro is er samengekomen voor een tweedaagse conferentie over de toekomstplannen van de bank. De stemming is verwachtingsvol.

Ruim twee jaar na de nationalisatie zal het bestuur van ABN Amro op 9 en 10 maart 2011 eindelijk vertellen wat het voor ogen heeft met de bank. Joop Wijn is er als hoofd Commercial en International Banking – zoals de zakenbank bij ABN Amro is gedoopt – uiteraard ook bij. Zijn optreden staat gepland na dat van de chef Retail en Private Bank Chris Vogelzang. Die is met zijn onderdeel immers goed voor zo’n 80% van de inkomsten. Verschil moet er zijn.

Oud-CDA-bewindsman Wijn heeft lang en hard gewerkt aan de nieuwe strategie voor de zakenbank van ABN Amro. Er is een compleet nieuwe start nodig. Een groot deel van zijn rijke historie volgde ABN Amro het Nederlandse bedrijfsleven op zijn avonturen in het buitenland. Of het nu India, Polen of Brazilië was, er waren tot het vorig decennium twee bijna-zekerheden voor een Nederlandse manager: een Nederlandse ambassade/consulaat én een ABN Amro-kantoor. De bankiers hadden er veel vrijheid, zowel om Nederlandse ondernemers te helpen als om het lokale bedrijfsleven te faciliteren.

Pijnlijke erfenis

Dat is in 2011 allemaal anders. Wijn heeft na de nationalisatie van de bank in november 2008 de facto een uitgeklede bedrijvenbank geërfd. Het internationale netwerk met bankvergunningen, het internationale betalingsverkeer en de adviesclub voor fusies en overnames zijn eerder in handen van Royal Bank of Scotland overgegaan. En op last van Brussel is in 2009 een deel van het binnenlandse kantorennetwerk van de bedrijvenbank verkocht.

Wat er resteert van ABN Amro Nederland is aangevuld met internationale Fortis-onderdelen als Clearing, dat financiële transacties overal ter wereld voor klanten afwikkelt, en ECT dat zich toelegt op handelsfinancieringen en fossiele energiehandel. Over die laatste twee leven er twijfels bij de Haagse eigenaar, het ministerie van Financiën. Passen deze onderdelen wel in het gematigd risicoprofiel van de bank en in de strategische focus op Nederlandse klanten en de Nederlandse economie? Maar de bank, zo beseft de ambtelijke top van Financiën, heeft ook uithangborden nodig.

Wijn heeft in 2010 eindeloos kopjes koffie gedronken en gedineerd met Nederlandse ondernemers. Hij heeft ze zijn ambities uitgelegd, verteld dat het nieuwe ABN Amro andermaal de huisbankier van ondernemend Nederland wil worden, hen tot over de grens wil volgen. Maar hij ontmoet vooral veel twijfel en argwaan. Twijfel of de bank het gaat redden. Argwaan of de bank er nu echt wil zijn voor het midden- en kleinbedrijf.

De sufferds van de bank

Onder Rijkman Groenink – de voorganger van Gerrit Zalm als ceo – is het accent bij ABN Amro verschoven naar high finance: grote transacties zoals beursgangen en fusies en overnames. Wilco Jiskoot is het gezicht van deze club. Het verschaffen van werkkapitaal, liquiditeit en debiteurenbeheer aan het mkb wordt niet sexy gevonden. Er wordt begin van de eeuw laatdunkend over het mkb-onderdeel gesproken: daar zitten de sufferds van de bank. Die houding heeft weinig vrienden opgeleverd in het Nederlandse bedrijfsleven, zo is Wijn duidelijk gemaakt.

Lang heeft de ABN Amro-bestuurder met de term ‘VOC-strategie’ in zijn hoofd rondgelopen, maar in Nootdorp presenteert hij iets dat hij ‘Flying Dutchman’ heeft gedoopt. In drie jaar moet de zakenbank in de woorden van de ABN Amro-top van brons via zilver naar goud zijn gegaan met zijn prestaties. Tegen die tijd denkt ABN Amro toe te zijn aan een beursgang en zich los te kunnen maken van eigenaar de Nederlandse Staat. Dan moet de zakenbank er stáán.

ABN Amro zal weer de huisbank van Nederlandse ondernemingen worden, uitbreiden in landen die met één tank benzine te bereiken zijn. Dat is de actieradius van het mkb. Grote corporates wil ABN Amro ook bedienen met advies bij overnames, beursgangen en emissies. En omdat Nederland een handels- en transportnatie is, stelt Wijn voor om in de tien belangrijkste havensteden in de wereld kantoren te openen, ter ondersteuning van ECT, de parel in zijn bedrijvenkroon.

Die letters staan voor energie, commodity’s (grondstoffen) en transport. ABN Amro zal zich gaan manifesteren in deze conjunctuurgevoelige sectoren en grote bedrijven als het Russische oliehandelsbedrijf Gunvor en handelaren als Trafigura gaan financieren. Om zakenbankiers naar ABN Amro te halen mag Wijn een ‘competitieve’ maar geen ‘concurrerende’ beloning bieden, zo heeft topman Gerrit Zalm hem gezegd.

De realiteit

Wijn haalt Rutger van Nouhuys terug om de zakenbank op te bouwen. Het lukt de twee om ervaren en ambitieuze zakenbankiers als Hugo Peek binnen te halen. Die voelen zich aangetrokken door de beloftes over de spilfunctie van deze afdeling tussen de diverse bankonderdelen. ABN Amro haalt ook een groep zakenbankiers terug die na de splitsing naar RBS zijn overgegaan Steeds vaker zit ABN Amro weer bij grote transacties aan tafel. Voorlopige kroon op het werk is het mandaat bij KPN. ABN Amro mag het telecombedrijf in 2013 adviseren in zijn strijd met de Mexicaanse miljardair Carlos Slim, die KPN wil inlijven. De bankiers zien dat als een bevestiging dat het onderdeel volwassen aan het worden is.

Desondanks weet de zakenbank niet alle twijfels binnen en buiten de bank weg te nemen. Die twijfels worden eind 2014 en begin 2015 genadeloos voor de top van de bank samengevat door zakenbanken uit Londen en New York die willen meehelpen om ABN Amro naar de beurs te brengen.

Op eigen benen

De zakenbank van ABN Amro is een belangrijk onderdeel van de zogeheten equity story – de pitch om aan potentiële beleggers uit te leggen waarom ABN Amro een interessante investering is. Financieel begint de tak het lek weer een beetje boven te krijgen, maar dat is grotendeels te danken aan pril economisch herstel. Belangrijke onderdelen van de zakenbank zouden het op eigen benen absoluut niet redden, zoals Markets.

Dat is de club die voor klanten van alle bankonderdelen transacties doet op de beurzen. Van aan- en verkopen van dollars tot het afsluiten van contracten om risico’s af te dekken. Intern heeft ABN Amro het idee al opgegeven dat dit onderdeel ooit nog echt zal renderen. In plaats daarvan heeft het maar een nutsfunctie toebedeeld gekregen. Iets dat je als bank nu eenmaal moet doen omdat grote bedrijven deze diensten nodig hebben. Hopelijk nemen ze dan ook andere dingen af die wel geld opleveren. Het is een verleidelijk, maar gevaarlijk idee, vinden critici. Zoals zij ook kritisch kijken naar de hele zakenbank. Leuk dat ABN Amro weer grote bedrijven adviseert, bij fusies en overnames bijvoorbeeld, maar wordt er ook écht rendement mee gemaakt?

Paradepaardje

Het adviseren van grote bedrijven bij fusies, beursgangen, emissies en andere transacties op de kapitaalmarkten past niet bij het gematigd risicoprofiel van ABN Amro, vinden de buitenlandse investmentbankers die hopen de bank naar de beurs te brengen. En ECT ook niet, met zijn miljarden aan financiering in de fossiele energiehandel. Te gevoelig voor de economische conjunctuur en ook te risicovol. De olieprijs is net van $100 per vat naar $30 per vat gekelderd. Nieuwe olievelden worden niet voor exploratie in gebruik genomen, en de economische activiteit in de olie- en gassector neemt fors af. Van de gehoopte groei in de ECT-business komt uitgerekend in het jaar van de beoogde beursgang niet veel terecht.

ABN Amro zou zich beter kunnen toeleggen op de consumentenbank, het mkb en de private bank en daar best in class te worden in de Benelux, zo wordt steevast geadviseerd. Maar daar wil de top van ABN Amro niets van weten. Integendeel. Na de beursgang mag ECT zelfs wereldwijd uitbreiden. Het wordt aangestuurd vanuit New York en moet de ruggengraat worden van de zakenbank, het paradepaardje waarmee ABN Amro zich onderscheidt van andere banken. In de markt wordt er af en toe openlijk om gegniffeld door concurrenten. Zij zijn juist bezig om kredieten in de moeilijke energiesector af te stoten, ABN Amro pikt ze gretig op.

De klap

In de loop van 2016 raakt de top van ABN Amro verwikkeld in een interne machtsstrijd. In de herfst leidt dat tot het vertrek van topman Gerrit Zalm en de benoeming van cfo Kees van Dijkhuizen tot bestuursvoorzitter. De ontwikkelingen raken ook de zakenbank. Die staat niet meer onder leiding van diens onvermoeibare voorvechter: de politiek handige Joop Wijn. De naar fintech-bedrijf Adyen vertrokken oud-staatssecretaris van Financiën en ex-minister van Economische Zaken is opgevolgd door Rutger van Nouhuys.

Meer dan ooit wordt het onderdeel inzet van alle krachtenvelden die bij ABN Amro spelen. President-commissaris Olga Zoutendijk is groot voorstander van een expansiestrategie. Zij en een aantal medestanders willen dat de zakenbankiers weer zoals vroeger over de grens gaan ondernemen. Eerst omzet maken en dan volgt het rendement vanzelf, is hun gedachte.

Grootaandeelhouder De Nederlandse Staat heeft een andere opvatting. Commissaris Michael Enthoven gelooft als belangenbehartiger van de Staat bij ABN Amro niet in de aanpak van de zakenbank. De inkomsten van de hele bank blijven vooral door de zakenbank steevast achter bij de kosten, houdt hij de commissarissen van ABN Amro meer dan eens voor.

Vicieuze circel

Het onderdeel lijkt wat Enthoven betreft bovendien in een vicieuze cirkel te zitten. Als het slecht gaat met de economie, trapt de zakenbank hard op de rem. Om vervolgens weer net zo hard het gaspedaal in te trappen als de zaken weer aantrekken. Boom and bust in plaats van streven naar voorspelbare resultaten. Voorbeelden zijn er genoeg. Het Zwitserse UBS heeft net zijn kantoor in Dallas verkocht, dat vol inzet op de offshore olieproductie in de Golf van Mexico. Het is oude en ‘vieze’ industrie en bijzonder conjunctuurgevoelig. Kopende partij: ABN Amro. De zakenbank moet dringend keuzes maken, meer echte bankierservaring binnenhalen en meer urgentie voelen vindt Enthoven.

In 2017 wordt er een aanzet gemaakt met wat zo lang is nagelaten: keuzes maken. Kees van Dijkhuizen is als topman geïnspireerd geraakt door de duurzame filosofie van bestuurders als Feike Sijbesma van DSM. Dat wil hij ook voor ABN Amro. Voor de zakenbank heeft dat pijnlijke gevolgen. In de zomer kondigt de topman aan dat ABN Amro na een pleidooi van de Hartstichting stopt met het financieren van de tabaksindustrie.

Daarmee maakt de bank goede sier in de media, maar Van Dijkhuizen is vergeten om het ook tegen zijn zakenbankiers te vertellen. Die zijn overspoeld met verontruste en soms boze klanten die zich afvragen wat dit voor hun kredietlijnen bij de bank zal betekenen. Eerder heeft ABN Amro zich namelijk ook teruggetrokken uit de financiering van de Dakotapijpleiding in de VS, die schalie-olie zou gaan transporteren door gebied dat deels wordt geclaimd door de Sioux-stam. Ook dat is hard bij de zakenbankiers aangekomen. Een afvaardiging van hen is nadien verhaal komen halen bij hun topman, maar die heeft ze uitgelegd dat hij zich bij dit soort beslissingen door zijn gevoel laat leiden. Ze zijn verbouwereerd weer afgedropen.

Andere wind

Ongeveer een jaar lang krijgt de zakenbank van ABN Amro om te wennen aan het idee dat er een andere wind binnen de bank waait. Duurzaamheid komt voorop te staan, en dat wringt met name met jarenlange investeringen van ECT in fossiele energie. Dat de zakenbank consistent zijn rendementseisen niet haalt, moet ook afgelopen zijn.

Op de jaarlijkse dag voor topmanagers in de herfst schetst Kees van Dijkhuizen in grote lijnen zijn visie voor een duurzamer opererend ABN Amro. Het is een wat wrange bijeenkomst voor de zakenbank. Die heeft een paar maanden eerder te horen gekregen dat 10% van de banen worden geschrapt. Ook moet het kredietboek worden ingekrompen met €5 mrd tot €34 mrd. Vooral ECT wordt geraakt.

Het is de bedoeling dat de maatregelen de zakenbank gezond maken. Maar het blijkt te weinig en te laat. De energiemarkt is bezig met een fundamentele transitie en de olieprijzen blijven laag. Dat raakt ABN Amro hard. De concurrentie van andere zakenbanken is hevig. De schaal die ABN Amro tien jaar lang dacht te kunnen bereiken – groot in Europa en selectief aanwezig in de rest van de wereld – betaalt zich niet uit. En is daarmee onhoudbaar.

Bij zijn aantreden in mei kondigt de nieuwe, van PwC afkomstige topman Robert Swaak aan de zakenbank kritisch tegen het licht te houden. Het blijkt de opmaat tot een harde sanering. De zakenbank van ABN Amro zal zich gaan opsluiten in zijn thuismarkt: Noord-West Europa. ECT wordt opgedoekt. Aan de internationale ambities is definitief een einde gekomen. De jaren na de nationalisatie zijn niet meer dan een stuiptrekking gebleken.

Dit artikel is gebaseerd op het boek ‘De Staatsbank’ van Ivo Bökkerink en Pieter Couwenbergh. Deze in april bij Prometheus verschenen reconstructie beschrijft hoe het ABN Amro verging na de nationalisatie tot heden.

Bron: Financieel Dagblad

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties