Opinie door Laurens Jan Brinkhorst en Hans Hillen | Financieel Dagblad
Nederland beziet het overzeese deel van het Koninkrijk voornamelijk als een financieel risico. Was de herschikking van de verhoudingen op 10-10-10 nog bedoeld als poging om de eilanden een stevige impuls te geven binnen het Koninkrijk, tijdens Rutte 2 is daar weinig meer van over en straalt Nederland slechts de betrokkenheid uit van een strenge en afstandelijke schoolmeester.
De benadering is nu louter juridisch-bestuurlijk en financieel. De maatlat is overwegend het Nederlandse belang. Waarschijnlijk wordt deze houding vooral ingegeven door binnenlands electoraal opportunisme.
Dat dit ten koste gaat van een verbondenheid van eeuwen, maakt in deze oppervlakkige tijd weinig indruk. Samen geld verdienen is het maximale wat premier Rutte aan gemeenschappelijkheid heeft laten blijken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de houding in het Antilliaanse deel van het Koninkrijk snel aan cynisme wint.
Het versterkt het ook op de Cariben groeiende populisme, wat grote risico’s met zich brengt voor bestuurbaarheid en stabiliteit. Bovendien zijn er steeds meer leidinggevenden in de publieke en in de private sector die zich vertwijfeld afvragen wat hun inspanningen voor zin hebben, als Nederland ze zo in de kou laat staan.
Opmerkelijk genoeg is er één eiland dat zich consequent probeert te onttrekken aan deze malaise en dat is Aruba. Dertig jaar geleden trad Aruba uit het verband van het land De Nederlandse Antillen, maar bleef op dringend eigen verzoek binnen het Koninkrijk. Deze Status Aparte heeft Aruba tot het welvarendste gemaakt van de Antillen. Na een eerste fase van economische investeringen in vooral het toerisme, is Aruba 2.0 een nieuwe en progressieve etappe ingegaan.
Onder leiding van premier Mike Eman, telg van een belangrijke leidinggevende familie op het eiland, is een ondernemend, maar ook uitdagend bestek gemaakt om een combinatie tot stand te brengen van economische, ecologische en sociale groei, die een exemplarische uitstraling kan hebben naar de verre omgeving.
Illustratie Rhonald Blommestijn
Aruba doet dit met een positieve keuze voor Nederland als partner. Meerwaarde voor het Koninkrijk dus. Keer op keer laat Eman zijn Nederlandse gezindheid horen, maar keer op keer geeft Nederland nauwelijks thuis. De belangrijkste toetssteen voor Nederland is de Arubaanse landsbegroting en het financieringstekort. De rest lijkt in Den Haag buiten beeld.
En dat terwijl Aruba, anders dan de andere eilanden, bij 10-10-10 geheel buiten de financiële injectie van Nederland is gebleven. En het financieringstekort is lager dan in Nederland.
De weg die Aruba via Nederland kiest is niet die van een blinde bewonderaar. Aruba beseft zeer wel dat in onze mondiale economie het deel uitmaken van relevante partnerschappen in het belang is van individuele leden. In de lange geschiedenis samen met Nederland ziet Aruba voor zichzelf de beste kansen.
Maar Aruba treft een partner die in steeds sterkere mate naar binnen is gericht. Alleen Buitenlandse Zaken lijkt geïnteresseerd in de kwaliteit van Aruba en vooral van zijn leider Mike Eman. De Arubaanse premier wordt actief ingezet om steun te verwerven voor een Nederlandse zetel in de Veiligheidsraad. In dat verband sjouwt Eman de wereld af en sprak hij onlangs de plenaire vergadering toe van de Verenigde Naties. Het is weer een praktisch voorbeeld van de meerwaarde van Aruba voor Nederland.
Maar zo gauw dat belang maar eventjes naar de achtergrond gaat, stoot zelfs Eman in Den Haag zijn neus tegen de deur. De partnerstrategie van Eman volgend is het de vraag of de weg naar voren voor Aruba niet veel beter via Europa kan gaan. De Europese Unie kent vormen voor zulke samenwerkingsverbanden. Het zou het zo gewenste partnerschap dat Aruba zoekt alleen maar breder en kansrijker maken. Bovendien wordt de ongemakkelijke en door de koloniale geschiedenis niet evenwaardige verbinding met Nederland van het nodige ongemak ontdaan.
Een belangrijke geopolitieke dimensie wordt gevormd door de steeds sterkere inbedding van Nederland in de Europese Unie. Deze integratie is voor Aruba van veel betekenis, maar wordt zowel door Nederland als door Aruba onderschat.
Gelegen in het spanningsveld tussen Latijns-Amerika en Noord-Amerika heeft Aruba een anker nodig. En dat kan alleen een versterkte band met Europa zijn. De aanwezigheid van politieke stabiliteit, democratische instellingen en een rechtsstatelijke structuur vormen van dat anker de kern.
Toepassing van Europese milieunormen zou zeker leiden tot versterking van de institutionele structuur op Aruba. Laurens Jan Brinkhorst en Hans Hillen
Met de groeiende diversiteit binnen de Europese Unie is het zeer wel denkbaar nieuwe, op maat gesneden oplossingen voor afzonderlijke onderdelen ook binnen het Koninkrijk te onderzoeken. De status van Ultra Perifeer Gebied (UPG) biedt op zich perspectieven zoals het geval is met andere eilanden verbonden met Frankrijk, Spanje en Portugal. Deze optie, die inhoudt dat in beginsel het Europese Unie recht op deze gebieden van toepassing is, werd in het verleden nooit serieus onderzocht, noch door Nederland noch door Aruba.
Ons pleidooi voor een nader onderzoek van de UPG-formule betekent zeker niet het onverkort aanvaarden van alle Europese spelregels, ongeacht de lokale bijzonderheden. Zo zou bijvoorbeeld invoering van de euro op een eiland als Aruba zeker niet aan de orde zijn. Maar toepassing van Europese milieunormen, mededingingsregels en een verscherpt financieel toezicht op bancaire instellingen zou zeker leiden tot versterking van de institutionele structuur op Aruba. Ook zou het de aantrekkelijkheid van het eiland voor buitenlandse investeringen doen toenemen.
Aruba zal zélf een initiatief moeten ontwikkelen zoals het in 1986 met de Status Aparte heeft gedaan. Doelstelling zou moeten zijn een directe dialoog met de Europese instellingen. Nederland zal alleen gevraagd moeten worden daarmee in te stemmen gezien de verantwoordelijkheid voor het externe beleid van het Koninkrijk.
Laurens Jan Brinkhorst is oud-staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, oud-minister van Landbouw en van Economische Zaken. Hans Hillen is oud-minister van Defensie.
Bron; Financieel Dagblad
Helemaal mee eens!
Toon ballen: complete onafhankelijkheid voor alle eilanden; van Nederland krijgen ze allemaal de zegen na. Wat een rust zal dat geven. Nu profiteren de ‘onafhankelijke” eilanden enkel maar zo veel mogelijk direct en indirect van Nederland en van gelden van de Europese Unie. Wat terugkomt is enkel commentaar op Nederland.
Wij zijn geen projectmatige en dwangmatige gokkers, zeker wat het Koninkrijk betreft. Wij doen onderzoek naar alle feiten. Maar een beetje waarzeggen als oefening? Wij denken dat wellicht de auteurs te optimistisch waren of Aruba wilden steunen. Jaren geleden stelden wij al voor onderzoek te doen naar de voordelen en nadelen van de LGO of UPG-formule. Dat is nooit wat geworden. Niet de banken moeten in Aruba onder toezicht maar de financiële uitgaven van de overheid, meenden wij.
Zekerheid over de heropening van de Arubaanse raffinaderij met het CITGO-plan? Wij zien niets in het piramidespel en de goklustige casino’s. Heropening van de vervuilende raffinaderij door een Venezolaans consortium lijkt feitelijk niet haalbaar. Venezuela is bijna failliet, de olieprijzen zijn buitengewoon laag, dus zekerheid in deze is een wissel trekken op een uiterst onzekere toekomst. Het is een vorm van koffiedikkijken die ons benauwt. Met zo’n wisselvallige zakenpartner in zee gaan hoe verkoop je dat positief? Heropening van de raffinaderij gaat Aruba veel te veel geld kosten en weinig tot niets opleveren, behalve nog meer schade voor het milieu.
En groen en milieuvriendelijk? De afscheidnemende raffinaderij dumpt nog overal afval. Handhaving van de schaarse wetgeving en bescherming van het milieu door de Arubaanse regering? Dat is alleen theoretisch van belang.
Hetzelfde gebeurde met de zeer liberale toepassing van de Bouwverordening. Bestemmingswijziging in strijd met de Bouwverordening en voordat de rechtszaak diende van OceanZ. Perfect geregeld bij de notaris. Maar dit heugelijke feit werd de rechter onthouden, die deze dubieuze toepassing al vermoedde, konden wij deduceren. Mooi stukje toneel dat wel. Net een Colombiaanse novela. Dus dit betekent pappen en nathouden.
Wij menen dat het niets wordt met de heropening van de raffinaderij, maar dat kan niet hardop worden gezegd vanwege de CAFT en de Fitch. Die voorspelden een ietwat te optimistische economische groei bij heropening van de raffinaderij. Die is al lang niet meer levensvatbaar en kan nog slechts dienen als bladvulling en schroot. Maar ja men moet wat, dus zoals te doen gebruikelijk zal opening nog worden uitgesteld tot hopelijk een nieuwe regering, die dan al die aangebrande kastanjes ongeschonden uit het vuur mag halen. Renée van Aller&John de Vries