Door Henk Willem Smits

‘Verontrustend’, zo oordeelt toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) over het klantenaannamebeleid van Nederlandse trustkantoren. Nog steeds kunnen door slechte interne controle buitenlandse en Nederlandse fraudeurs en witwassers een structuurtje opzetten.

Van de tien onderzochte trustkantoren, blijken acht (!) niet (helemaal) te deugen.

DNB deed een steekproef bij tien trustkantoren naar de scheiding tussen ‘uitvoerende en controlerende functies’ bij tien van kleine 300 trustkantoren die Nederland rijk is. Trustkantoren beheren bv’s en stichtingen voor derden, doorgaans voor buitenlandse bedrijven of vastgoedbeleggers die gebruik willen maken van de voordelige fiscale Nederlandse regels.

Tot begin deze eeuw was er geen enkele controle op trustkantoren, en liepen Colombiaanse kartels, Italiaanse maffiosi en Aziatische triades hier de deur plat.

De laatste tien jaar is de controle (althans op papier) stevig verbeterd.Vandaar dat DNB af en toe onderzoek doet naar zaken als scheiding tussen controle en uitvoering bij trustkantoren. Een strikte scheiding tussen controleurs en uitvoerders is volgens DNB essentieel om ‘integriteitsrisico’s binnen de trustdienstverlening het hoofd te bieden’.

Wat bleek uit de steekproef: trustkantoren controleren helemaal niks en nemen nog steeds Jan en alleman aan als klant, zonder te checken wat het doel is van de vennootschappenstructuur die wordt aangevraagd en wie nou eigenlijk de uiteindelijke eigenaar (UBO, Ultimate Beneficial Owner) is.

DNB is van plan twee van de tien bezochte trustkantoren een boete op te leggen en in één geval een ‘formele aanwijzing’ te geven.

In nog twee gevallen twijfelt DNB aan de geschiktheid en betrouwbaarheid van de bestuurders, die zullen vermoedelijk worden onderworpen aan een ‘hertoetsing’. In vier gevallen is de vergunning ingetrokken.
Van de tien onderzochte trustkantoren, deugen acht niet.

DNB concludeert:

‘Van de tien onderzochte trustkantoren hadden maar twee trustkantoren alles op orde.’

Trustkantoren hebben wel ‘onafhankelijke’ controleurs of externe ‘compliance officers’, en daar worden wel afspraken mee gemaakt, maar van daadwerkelijke uitvoering van die afspraken komt het meestal niet. Handel is handel bij trustkantoren, constateert DNB:

‘Zorgwekkend waren de gevallen waarin wel controle had plaatsgevonden, maar aan de controleresultaten door de bestuurders verder geen gevolg werd verbonden.
De indruk bestaat bij de onderzoekers dat trustkantoren selectief met informatie omgaan; het bestuur kijkt te veel met een roze bril.

Bij enkele kantoren werd aangegeven dat klanten of doelvennootschappen waar een luchtje aan zit, uiteindelijk in de trustbranche toch wel ergens een kantoor zullen vinden waar ze terecht kunnen.
Waarom dan een dergelijke klant niet zelf bedienen? ‘Zolang we de procedures maar volgen zal het goed komen’, is de gedachte.’

Pas toen DNB een bezoek aankondigde, werd in voorkomende gevallen actie ondernomen door de onderzochte trustkantoren:

‘In meerdere gevallen leidden de aankondigingen van de onderzoeken ter plaatse door de toezichthouders tot haastige inhaalslagen.
Bij één trustkantoor werd zelfs de externe compliance officer voorafgaand aan het toezichtonderzoek anderhalve week ingehuurd om de dossierreviews op orde te maken en handtekeningen te zetten.

Deze werkwijze is uiteraard niet wat van een professioneel trustkantoor wordt verwacht.’

DNB had – wellicht wat naïef – heel anders verwacht:

‘Een professioneel trustkantoor neemt eigen verantwoordelijkheid en handelt niet conform wet- en regelgeving uit vrees dat de toezichthouder een keer aanklopt, maar omdat hij de doelen die de wet- en regelgeving beoogt te beschermen als zijn eigen belang ziet.

Het zou niet de pakkans moeten zijn die hem motiveert, maar de integriteit en gezondheid van zijn trustkantoor en de reputatie van de sector in zijn geheel.’

‘Het zijn stevige woorden inderdaad’, zegt de woordvoerder van DNB tegen Quote. ‘Dat is bewust gedaan.  We willen dit agenderen richting de sector, we hopen dat de boodschap zo overkomt en dat de kantoren die zich aangesproken voelen er snel wat mee gaan doen.’

DNB zal meer trustkantoren gaan onderzoeken, kondigt het aan. Het zal het druk krijgen, want de sector groeit nog steeds.