Opinie Richard Doornbosch

Tien jaar geleden, op 10 oktober 2010, werden Curaçao en Sint Maarten autonome landen in het Koninkrijk der Nederlanden. We herdenken deze bijzondere dag in een buitengewone tijd die ongekende maatregelen van landen over de hele wereld vereist.

De pandemie COVID-19 vormt een directe bedreiging voor ons leven en ons levensonderhoud. Het biedt echter ook een unieke kans om onze agenda bij te stellen en ervoor te zorgen dat we in het nieuwe decennium alle kansen benutten om duurzame en inclusieve economische groei te bereiken.

Met het uiteenvallen van de Nederlandse Antillen tien jaar geleden werd één bestuurslaag weggehaald met de ambitie om een ​​effectiever en representatiever bestuur te creëren. Op dezelfde dag werden de twee nieuwe landen Curaçao en Sint Maarten een monetaire unie met een gemeenschappelijke munteenheid en centrale bank.

De nieuw geboren landen maakten een nieuwe start toen een substantieel schuldverlichtingsprogramma werd overeengekomen tussen Nederland en de entiteiten van de Nederlandse Antillen.

Schuldpositie

Als gevolg hiervan zijn Curaçao en Sint Maarten hun nieuwe constitutionele status ingegaan met een gezonde schuldpositie, zoals blijkt uit een lage overheidsschuld-tot-bbp-last van respectievelijk 35% en 19%. Om onhoudbare overheidsfinanciën in de toekomst te voorkomen, was het schuldverlichtingsprogramma gebonden aan strikte fiscale regels – met name een vereiste om de lopende uitgaven op of onder de fiscale inkomsten te houden – zoals bepaald door de Rijkswet Financieel Toezicht.

Terugkijkend op het afgelopen decennium waren de economische prestaties van de monetaire unie gemengd. Tussen 2010 en 2019 groeide de economie van Sint Maarten gemiddeld met 0,4% per jaar. Ondertussen was de gemiddelde reële bbp-groei per jaar op Curaçao over dezelfde periode negatief, namelijk -0,9%. Tegelijkertijd zorgde de monetaire unie voor een lage inflatie en een stabiele wisselkoers zonder noemenswaardige druk op de internationale reserves.

De overheidsschuld bleef lager dan in vergelijkbare Caribische landen. Door de pandemie veranderde dit beeld abrupt en de verwachting is dat beide economieën in 2020 met meer dan 20% zullen krimpen. Met deze cijfers behoren we tot de groep landen die economisch het zwaarst getroffen wordt door deze pandemie.

Ondanks een relatief hoog tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans van gemiddeld 15% van het BBP per jaar, bleef de importdekking de afgelopen tien jaar ruim boven de norm van drie maanden. Deze comfortabele houding is echter niet iets waar we zelfgenoegzaam over kunnen zijn.

Het tekort op de lopende rekening kon gemakkelijk worden gefinancierd als gevolg van het ongekende schuldverlichtingsprogramma en de implementatie van de vaste inschrijvingsregel door de Nederlandse staat wanneer de regeringen van Curaçao en Sint Maarten obligaties uitgeven. De resulterende toename van de buitenlandse schuldenlast kan echter niet eeuwig voortduren.

Externe schokken

De tegenvallende economische prestaties van beide landen zijn voor een groot deel toe te schrijven aan gebeurtenissen die buiten de macht van Curaçao en Sint Maarten liggen. Beide landen hebben kleine en open economieën die zeer vatbaar zijn voor externe schokken.

Naast de pandemie hebben twee grote schokken onze economieën de afgelopen tien jaar getroffen. De aanhoudende gevolgen van de diepe economische en humanitaire crisis in Venezuela hebben de belangrijkste economische pijlers van de economie van Curaçao zwaar getroffen, waaronder de raffinaderij en de ondersteunende sectoren, toerisme, transport en vrije zone-gebieden.

De in- en uitvoer met Venezuela bedroeg tien jaar geleden ongeveer 40% van het BBP van Curaçao; ze zijn nu slechts 5%. Ondertussen hebben orkanen Irma en Maria in 2017 enorme schade toegebracht aan Sint Maarten, gevolgd door slechts een gedeeltelijk herstel vóór de pandemie.

Deze ongunstige economische ontwikkelingen maakten het moeilijk om te voldoen aan de overeengekomen fiscale regels. Als gevolg hiervan heeft de Rijksministerraad officiële instructies gegeven om maatregelen te nemen om de huidige begrotingstekorten in het verleden te compenseren en toekomstige tekorten te voorkomen; Curaçao in 2012 en 2019 en Sint Maarten in 2015.

Bijgevolg hebben beide landen verschillende begrotingsconsolidatiemaatregelen genomen, waaronder de pensioenhervorming van 2013 op Curaçao. Ondanks deze maatregelen bleef de overheidsschuld stijgen. Vooral als gevolg van de diepe economische krimp als gevolg van de coronaviruscrisis, zullen de overheidsfinanciën in beide landen naar verwachting aanzienlijk verslechteren in 2020, waarbij de schuldquote op Curaçao boven de 85% en op Sint Maarten 60% stijgt.

Lessen

Tegen deze achtergrond kan worden geconcludeerd dat zowel Curaçao als Sint Maarten als autonome landen een behoorlijk uitdagend eerste decennium hadden. Dus, wat zijn de belangrijkste lessen die kunnen worden getrokken uit het afgelopen decennium en hoe moeten we verder gaan om een ​​betere economische toekomst voor Curaçao en Sint Maarten te verzekeren?

Een belangrijke les van het afgelopen decennium is dat het bestaande begrotingskader zou kunnen profiteren van verfijning om de realiteit weer te geven van kleine open economieën die onderhevig zijn aan aanzienlijke schokken.

In tijden van economische crises kan fiscaal beleid de economie helpen door automatische veranderingen in belastingen en overdrachten als reactie op afnemende productie en werkgelegenheid, de zogenaamde automatische stabilisatoren.

Als de werkloosheid bijvoorbeeld toeneemt tijdens een economische krimp, zullen de overheidsuitgaven voor werkloosheidsuitkeringen stijgen. Tegelijkertijd zullen de inkomstenbelasting dalen. Goed functionerende automatische stabilisatoren zorgen voor een tijdige begrotingsreactie die de effecten van negatieve schokken aan de uitgavenzijde van de economie kan opvangen.

Om automatische stabilisatoren echter goed te laten functioneren, moeten de overheidsinkomsten hoger zijn dan de uitgaven in tijden van economische groei om fiscale buffers op te bouwen. Omgekeerd zullen deze buffers in tijden van economische krimp worden gebruikt om de daling van het besteedbaar inkomen en de particuliere uitgaven te matigen.

Begrotingsoverwicht

De regel van begrotingsevenwicht in de Rijkswet Financieel Toezicht beperkt echter de werking van automatische stabilisatoren. In tijden van economische tegenwind mag de overheid zonder voorafgaande goedkeuring van de Rijksministerraad geen tekorten op de lopende begroting boeken.

Als gevolg hiervan worden de regeringen gedwongen een procyclisch fiscaal beleid te voeren dat de economische krimp verdiept. Dit is in grote mate wat er het afgelopen decennium op Curaçao en Sint Maarten is gebeurd te midden van de externe schokken die de twee landen troffen.

De ervaring van de afgelopen tien jaar vraagt ​​daarom om een ​​meer op maat gesneden begrotingskader dat de discipline versterkt wanneer de economie groeit en het economisch herstel ondersteunt tijdens een recessie.

Om te beginnen zouden Curaçao en Sint Maarten gebaat zijn bij de ontwikkeling van hun eigen macro-fiscaal kader voor de middellange termijn met een geloofwaardig anker op middellange termijn en duurzame begrotingsdoelstellingen.

Door verantwoorde beleidskeuzes te maken, realistische begrotingsprojecties te maken en altijd op hun hoede te zijn voor verschillende fiscale risico’s, zou de fiscale veerkracht toenemen.

Momenteel werkt de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten nauw samen met de regeringen van beide landen voor de ontwikkeling van een dergelijk raamwerk voor elk land.

Diversificatie

Een andere belangrijke les is dat structurele hervormingen naast een gezond fiscaal kader belangrijk zijn voor duurzame en inclusieve groei. Hoewel de landen begonnen met een gezonde begrotingspositie, was het niet aanpakken van de structurele zwakheden van de economieën van Curaçao en Sint Maarten een belemmering om de externe schokken op te vangen en een hoger groeipad te bereiken.

Deze structurele zwakheden zijn algemeen bekend en omvatten het functioneren van de arbeids- en kapitaalmarkten, administratieve rompslomp en langdurige administratieve procedures. We moeten ervoor zorgen dat de gevolgen van negatieve schokken zo kort en beperkt mogelijk zijn om blijvende schade aan de economieën van onze landen te voorkomen.

De economische veerkracht kan worden verbeterd door meer diversificatie, hoewel dit gemakkelijker gezegd dan gedaan is. Curaçao was vroeger relatief gediversifieerd in vergelijking met andere Caribische eilanden met de raffinaderij, toerisme, transport en internationale financiële diensten als belangrijkste economische pijlers.

In het afgelopen decennium is de bijdrage van de raffinaderij en de internationale financiële dienstensector echter afgenomen, terwijl het aandeel van het toerisme meer uitgesproken is geworden.

Ondertussen is Sint Maarten altijd erg afhankelijk geweest van het toerisme en aan toerisme gerelateerde sectoren zoals de timesharing-industrie en de transportsector.

Diversificatie zal moeilijker te realiseren zijn, maar er moeten opties worden verkend, ook binnen de toerisme- en transportsector zelf. De pandemie onderstreept hoe kwetsbaar, sterk op toerisme afhankelijke economieën zijn.

De huidige trend van afnemende diversificatie moet worden gekeerd door andere economische sectoren dan toerisme verder te ontwikkelen en te versterken, waaronder hernieuwbare energie, transnationaal onderwijs en landbouw.

Financieringsbehoefte

Curaçao en Sint Maarten zijn op een belangrijk kruispunt beland. Precies tien jaar na het verkrijgen van een autonome status in het Nederlandse Koninkrijk worden de landen geconfronteerd met een ongekende economische en sociale crisis als gevolg van de COVID-19-pandemie. De economie heeft substantiële gerichte en goed getimede steun nodig om haar menselijk kapitaal en productieve capaciteit te behouden.

Temidden van deze crisis worden de regeringen van Curaçao en Sint Maarten geconfronteerd met aanzienlijke financieringsbehoeften. De houdbaarheid van de schulden kan alleen worden gegarandeerd door Nederlandse leningen tegen gunstige voorwaarden om de kosten van de pandemie te verzachten. Tegelijkertijd is een alomvattend economisch hervormingsprogramma nodig om de economische veerkracht te vergroten en de groei te stimuleren.

Hervormen

De prioriteiten voor het alomvattende hervormingsprogramma worden duidelijk uiteengezet in veel rapporten van de CBCS en internationale organisaties zoals het Internationaal Monetair Fonds:

(1) een meer consistent en geloofwaardig macrokader op basis van betere gegevens;

(2) het aanpakken van kwetsbaarheden in de financiële sector;

(3) versterking van het belastingkader, het beheer van de overheidsfinanciën en het bestuur;

(4) herstel van de financiële duurzaamheid van de gezondheidssector;

(5) grote inspanningen om het ondernemingsklimaat en de werking van de arbeidsmarkt te verbeteren en de vaardigheidstekorten aan te pakken; en

(6) investeringen in onderwijs, openbare infrastructuur en bedrijfsontwikkeling om het herstel te ondersteunen.

De crisis biedt een unieke kans om de agenda opnieuw te richten op economische ontwikkeling en hervormingen. Het herstellen van de relatie tussen de landen in het Koninkrijk zou helpen om deze doelstellingen te bereiken.

Intensievere samenwerking biedt ruimte voor investeringen en prikkels voor hervormingen. Beide zijn hard nodig en zorgen, als ze goed worden gedaan, voor een betere toekomst in de komende decennia.

Richard Doornbosch is onlangs benoemd tot President van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten. In deze blog kijkt hij terug op de afgelopen tien jaar en geeft hij adviezen voor de komende periode.

Dit artikel stond eerder in het Engels op de website van comitekoninkrijksrelaties.org

Bron: Curacao.nu