Door Armand Hessels

In januari en februari 2020 nam SDBA persoonlijk of schriftelijk contact op met exponenten van alle politieke partijen. Alle kregen de vraag voorgelegd of hun partij een nieuw politiek systeem zou willen (helpen) ontwikkelen waarin geen plaats meer is voor politieke patronage, recht zou worden gedaan aan de criteria van deugdelijk bestuur en het systeem van checks & balances terwijl de bevolking meer participatie zou krijgen in (de opzet en uitvoering van) het beleid van Aruba.

Uitgangspunt
Het uitgangspunt van SDBA hiervoor is dat het traditionele ‘politieke systeem’ (de wijze waarop ‘politiek’ wordt bedreven) heel schadelijk en dus niet meer te handhaven is. Elke partij werd verzocht zijn voorstel in augustus in te dienen. Dat zou dan worden opgestuurd naar professor Wouter Veenendaal, politicoloog aan de Universiteit van Leiden en gespecialiseerd in ‘bestuur in kleine landen’. Hij zou elk voorstel van commentaar voorzien. Daarna zouden de verschillende voorstellen, inclusief commentaar, on-line in november worden verstuurd naar de deelnemers voor bespreking op het derde SDBA-symposium op 10 december a.s. Op 9 december (Internationale Dag tegen Corruptie) zou het afgeronde NIS-rapport worden gepresenteerd. De Covid-pandemie gooide echter roet in het eten.

Het gevolg van ‘partijpolitiek falen’ in Aruba
‘Natuurlijk’ voldeed geen enkele politieke partij aan het verzoek en/of hun toezegging. Daarmee wekken zij de indruk dat zij de manier waarop het politieke systeem de afgelopen decennia gefunctioneerd heeft wel prima vinden en alles het liefst bij het oude laten. Dat is slecht nieuws voor de gemeenschap. Maar dat wil nog niet zeggen dat er geen alternatief is voor het huidige systeem. Integendeel, die zijn er legio! Wegens de bijzonder slechte ervaringen met politieke partijen in Aruba -en andere (ei)landen-, staat SDBA een systeem voor waar politieke partijen geen enkele rol meer spelen. Daarvoor spelen de volgende overwegingen (op basis van uitgebreide rapportages) een rol waarbij duidelijk wordt dat het huidige politieke systeem op basis van ‘de partijpolitiek’:

• verantwoordelijk is voor de grootschalig toegepaste politieke patronage;
• er decennialang niet in is geslaagd het financieel beheer op orde te brengen;
• op grote schaal gefaald heeft in haar projectenbeleid;
  niet transparant was in de opzet en uitvoering van ‘het beleid’;
• misbruik maakte van de bestaande belangenverstrengeling tussen parlement en regering;
• een deugdelijk sociaal-economisch beleid veronachtzaamde;
  openstond/staat voor dubieuze contacten tussen overheid en onderwereld;
• in eerste instantie uit was op persoonlijk en partijbelang en grotendeels niet-integer handelde.

Kenmerkend was hierbij onder meer dat er op structurele wijze:

1. wetten (Staatsregeling, Comptabiliteitsverordening, enz.) werden overtreden;
2. alle criteria van deugdelijk bestuur geweld werd aangedaan;
3. waarschuwingen en aanbevelingen van officiële instanties op grote schaal werden genegeerd;
4. de financiële gevolgen van beleid werden veronachtzaamd;
5. verantwoording van het beleid achterwege bleef;
6. het waarborgsysteem (checks & balances) werd gemarginaliseerd.

Dit willekeurig en onverantwoordelijk handelen van opeenvolgende regeringen had tot gevolg een substantiële uitholling van de (financiële) ‘autonomie’ en de ondermijning van onze democratische rechtstaat.

Voordelen van een partijloos politiek systeem
In Aruba zijn voormalige overheidsbedrijven een goed voorbeeld van wat er kan gebeuren als ‘de partijpolitiek’ op afstand wordt gezet. Na eerst tot de rand van de afgrond te zijn gebracht door partijpolitieke inmenging, zowel op financieel gebied als op dat van het personeel, werden bedrijven als de WEB, Elmar en SETAR verzelfstandigd (NV) en presteerden vervolgens veel beter. De meest bekende is wel het overdragen van het beheer van de nieuwe luchthaven aan de Schipholgroep nadat die na de voltooiing van haar bouw jaar in, jaar uit, groeiende verliezen had opgeleverd. De Schipholgroep slaagde er echter direct vanaf het begin al in de verliezen om te zetten in winsten, daarna de schuld vroegtijdig af te lossen en vervolgens grootschalig te investeren in nieuwe ontwikkelingen. Dit is veelbetekenend voor de wijze waarop de luchthaven voorheen ‘beheerd’ werd.

De eerder genoemde overwegingen en kenmerken maken duidelijk dat HET HOOGSTE BESTUUR VAN ARUBA ZÈLF altijd het probleem was en daarmee veel, zo niet alle nog steeds bestaande problemen veroorzaakte! Ook hier zou de eliminatie van de ‘partijpolitiek’ gelijksoortige voordelen met zich mee (kunnen) brengen. Om er een paar te noemen:

• de mogelijkheid om in alle opzichten kundige bestuurders aan te trekken zonder ‘electorale verplichtingen (zakenkabinet);
• de vertegenwoordiging van belangrijke functionele organisaties(werkgevers, werknemers, NGO’s, ouderen, jongeren) in het parlement te institutionaliseren (zakenparlement);
• de onafhankelijke beleidsvormende en toezichthoudende rol van het Parlement effectief toe te passen;
• de mogelijkheid om de huidige korte-termijn-politiek om te zetten in een lange-termijn-beleid.
• een eind te maken aan de verziekte polarisatie en geldverslindende verkiezingscampagnes.

Nadelen van een partijloos politiek systeem: Onbekend!

Auteur Armand Hessels is van Stichting Deugdelijk Bestuur Aruba. SDBA werkt aan een bewustwordingsproces van de Arubaanse gemeenschap, namelijk de noodzaak het eiland te besturen volgens de principes van deugdelijk bestuur. Met dit bewustwordingsproces hoopt SDBA te bereiken dat er vanuit de gemeenschap hogere eisen worden gesteld aan de kwaliteit van het openbaar bestuur. www.deugdelijkbestuuraruba.org. Lees meer…