Willemstad – De Chinese belangstelling voor het Caribisch gebied heeft verschillende redenen.
Het Caribisch gebied is een belangrijke transportader voor de wereldeconomie, met grote handelsstromen van Latijns- Amerika naar Noord-Amerika en van de Atlantische naar de Stille Oceaan. ,,China, als exportland bij uitstek, wil daar een vinger in de pap.”
Aldus Tycho de Feijter in het artikel ‘De internationale expansie van China; China in het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden’ voor Atlantisch Perspectief De bijdrage maakt deel uit van de ‘Special Edition: where is China headed?’ Het deel over China in het Caribisch deel van het Koninkrijk staat ook op de website van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). Vorige week publiceerde het Antilliaans Dagblad al een eerste deel onder de kop ‘Antillen zijn interessant voor China’.
,,Het land legt in rap tempo terminals aan en vergroot zijn aanwezigheid rond het Panamakanaal. Plannen voor een alternatief kanaal in Nicaragua zijn op niets uitgelopen, maar China is nog altijd bezig met de ontwikkeling van andere alternatieven, met name op spoorweggebied.”
In het verlengde van transport ligt de handel zelf. China koopt massaal grondstoffen in het Caribisch gebied en verkoopt vooral goedkope consumentengoederen. Er is eigenlijk geen grondstof waar China geen belangstelling voor heeft, meldt de auteur: van olie tot zout. Alles kan op de boot naar China. Een interessante recentere ontwikkeling is dat Chinese bedrijven ook steeds meer regionaal handelen; bijvoorbeeld van Zuid- naar Noord-Amerika, zonder dat deze goederen ooit in China terechtkomen. Het gebied ligt in de achtertuin van de Verenigde Staten, merkt De Feijter op.
,,Soms is enkel de wens om aanwezig te willen zijn al voldoende reden om daadwerkelijk aanwezig te zijn in een gebied.” Het Caribisch gebied valt, of viel, binnen de invloedsfeer van de Verenigde Staten. Door de toegenomen investeringen en handel neemt de invloed van China toe en daarmee de invloed van de VS af.
Daarnaast geeft het gebied de Chinezen de mogelijkheid om Amerikaanse militaire bewegingen goed in de gaten te houden, via eigen middelen of via middelen van nieuw-bevriende staten. China heeft, bijvoorbeeld, grote belangstelling voor Amerikaanse operaties in het noordelijk deel van Zuid-Amerika, weet de schrijver van het artikel.
,,Het Caribisch gebied is, met al zijn armoede en ellende, nog om andere redenen interessant: het ligt helemaal vol met potentieel stemvee. In kleine falende staatjes kan China namelijk stemmen kopen. Dat doet het overal ter wereld, vooral in de Stille Oceaan en in Afrika, maar tegenwoordig ook in Europa.
Ieder land dat Chinese ‘vriendschap’ of geld accepteert moet namelijk iets teruggeven. Bijvoorbeeld middels een extra pro-Chinese stem in de Verenigde Naties en vele andere internationale organisaties.”
‘China’s debt trap diplomacy’
Een ondertussen ‘bekend patroon’ van de Chinese expansie is het aanbieden van goedkope leningen voor investeringen in infrastructuur in een bepaald land, die vervolgens grotendeels door Chinese bedrijven wordt neergezet. Zo legt De Feijter uit.
,,De waarborg voor deze leningen bestaat uit grondstoffen of als eigendomsrechten op diezelfde infrastructuurprojecten. Dit systeem staat bekend als ‘China’s debt trap diplomacy’.” Naast deze relatief zichtbare internationale expansie van China is er ook een veel bredere cultureel- educatieve-financiële beweging die tot nu toe veelal onder de oppervlakte is gebleven.
Dit gaat bijvoorbeeld om de beïnvloeding van westerse universiteiten door de ‘gratis’ Confucius Instituten, het monitoren van Chinese studenten in het buitenland, het beïnvloeden van bestaande Chinese verenigingen en structuren in westerse landen en het gebruiken van westerse media voor het uitdragen van Chinese standpunten. De auteur:
,,In de meeste gevallen gebruikt China een mix van al deze instrumenten in het beoogde land. Grote investeringen gaan hand in hand met bijvoorbeeld onderwijsprojecten en het inpalmen van lokale Chinese verenigingen. De coördinatie voor al deze activiteiten ligt bij de Chinese diplomatieke vertegenwoordiging, vaak direct ondersteund door de vestigingen van Chinese (staats-)bedrijven.”
Covid-19 heeft de Chinese internationale expansie vertraagd, vervolgt het artikel. China is minder populair wereldwijd dan het was vóór de crisis en heeft op dit moment ook minder te besteden aan grote overzeese avonturen.
,,Uiteindelijk, als het virus van de voorpagina’s is verdwenen, zal China het expansietempo echter weer opvoeren en waar mogelijk zelfs versnellen”, meent de analist. In het Caribisch gebied – en daarmee ook in het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden – volgt China keurig zijn draaiboek van expansie. Grote, zeer zichtbare, projecten komen in combinatie met allerlei soorten van bijna onzichtbare beïnvloeding.
,,China is echter relatief nieuw in het Caribisch gebied. Daardoor verloopt de expansie niet zo soepel als in delen van de wereld waar het meer ervaring heeft, zoals bijvoorbeeld Afrika of de Stille Oceaan.” Aldus de analyse voor Atlantisch Perspectief.