Terwijl de reusachtige vlag langzaam wordt gehesen en de hymne van het eiland uit duizenden kelen weerklinkt, is de rij met stoelen van ministers leeg. Zij kijken toe vanaf een hoog balkon, met beneden bewakers voor de deur. Bijna allen hebben in de nachten ervoor sms’jes ontvangen met bedreigingen.

“De inhoud wisselt, maar het loog er niet om”, zegt minister Zus Ersilia Delannooy (Financiën). “Die berichten worden anoniem verstuurd, net zoals er af en toe doodsbedreigingen op het plaveisel worden gekalkt.” Overigens is het niet de reden voor deze ‘veilige’ uitkijk, zegt zij. “We besloten het eens van de andere kant te bekijken”, zegt ze luchtig. “Op Curaçao sta je immers altijd tussen de mensen…”

Bijna tegelijkertijd werden in St. Elisabeth Ziekenhuis de medische apparaten uitgezet bij de 23-jarige Antilliaan Marco M. Zijn schedel brak vorige week in de nacht van donderdag op vrijdag. Een grote steen werd met kracht op zijn hoofd geslagen, met maar één reden: Marco is blank. En dat had hij op dat moment nu even beter níét kunnen zijn. De apparaten gingen uit, omdat hij het zal overleven. Als er geen complicaties optreden in zijn omzwachtelde hoofd, zullen alleen littekens resteren.

“De toestand is niet meer kritiek”, zegt zijn oom Ramfis Gonzales. “Hij moet nu veel rust hebben, maar hij gaat het redden.” Het is voor de familie het grootste geluk, bij een vreselijk ongeluk. “Dit had nooit mogen gebeuren. Iedereen spreekt er schande van.”

Onrust

Curaçao is in de ban van ‘het incident’. Een dag van grote politieke onrust, mondde vorige week in de nacht van donderdag op vrijdag uit op een jacht op blanken. Hij duurde misschien maar een halfuur. Maar elke minuut daarvan heeft het eiland in diepe shock gebracht. Bezorgd werden er afgelopen al de parallellen getrokken met de ’30e mei van 1969′. Toen brandde het eiland, werd politicus Godett (vader van…) neergeschoten en was de volkswoede onstuitbaar.

De agressie hing vorige week al vanaf de vroege ochtend in de lucht. Bij de Eilandenraad, een soort parlement van Curaçao, moest worden besloten over een gevoelig voorstel. In ruil voor schuldsanering zou Curaçao onder vergaande controle van Nederland komen te staan, een financiële curatele. Al in de ochtend werden hekken omgeduwd en moest extra politie worden ingezet.

Buiten betoogden honderden tegenstanders tegen deze ‘herkolonisatie’ door Nederland, opnieuw zou Curaçao worden geknecht. Na een lange dag vergaderen, drong ‘s avonds het nieuws door tot de menigte, die terstond in woede ontstak. Het voorstel was aangenomen! En daarop braken er on-Curaçaose taferelen uit. Woedend trokken tientallen betogers door het centrum.

Auto’s werden vernield met stenen, een jeep werd op zijn kant gegooid. Daarna ging het op naar De Nachtwacht, een café dat een pleisterplaats is voor vele Nederlandse vakantiegangers en stagiairs die op het eiland werken. Uitbater Joep Frieling: “Er kwamen Nederlanders naar binnen gerend, helemaal in paniek. Ze vallen ons aan! Mensen schreeuwden en huilden, en probeerden weg te komen. Buiten werden toen de eerste mensen mishandeld.”

Frieling schetst de verwarring. “Buiten lag een blanke jongen, hevig bloedend op de stoep. Zijn hoofd zat onder het bloed. Er klonken knallen. Mensen dachten dat er geschoten werd. Er is iemand vermoord, klonk het. De politie doet niets!” De beveiligers probeerden in paniek nog de deuren te sluiten. Een eindje verderop stond op dat moment Lilo Sulvaran, uitgever van de lokale krant Vigilante, gealarmeerd door de berichten. Hij houdt op een steenworp kantoor.

Hij klinkt enkele dagen later nog ontdaan. “Het was vreselijk wat ik zag. We hebben twintig Nederlanders kunnen redden. Ze renden met de handen aan het hoofd door de straten, ze sleurden en duwden elkaar vooruit. Het was volstrekte paniek. Eén groep wilde een straat in vluchten die hen recht in de armen leidde van de betogers. Met mijn fotograaf hebben we hen toegeroepen en weggetrokken. Niet daarheen! Hierheen! Kom, kom! Ze zouden worden gelyncht.”

Een ouder Nederlands echtpaar stond te schudden van paniek. Ze vluchten naar hun geparkeerde auto, maar konden in paniek de wagen niet starten. Ondertussen naderden de betogers met stenen, stokken en jerrycans. “Een Nederlandse zakenman, Jan Peltenburg, stond naast me”, zegt Sulvaran. “Hij heeft het echtpaar weggereden en in veiligheid gebracht. Wat deze avond is gebeurd heb ik nog nooit gezien. Nederlanders moesten rennen voor hun leven… Het was een schande.”

Schande

En een schande ís het, zegt enkele dagen later ook gezaghebber Lisa Dindial. “Die meute is gewoon opgehitst”, zegt ze, bij een ontmoeting aan het strand. “Enkele politici proberen haat te zaaien, en dit is wat ze nu oogsten.” Ze heeft net enkele sportieve kanoërs toegesproken, die vanaf het eiland helemaal naar Colombia willen peddelen. Immers, het gewone leven moet vooral doorgaan, is de boodschap.

“We tolereren hier geen racisme. Een kleine groep van 50 mensen zet ons eiland in een kwaad daglicht. Dit pikken we niet, en ook de overgrote meerderheid van de bevolking heeft met afschuw gereageerd. Op de radio en in kranten wordt dit geweld massaal veroordeeld.” Minister van Justitie David Dick zal later aanvullen: “Het is niet representatief. Het is een heel kleine groep binnen onze samenleving die zich heeft laten opjutten.”

Maar wie jut de inwoners van Curaçao zo op? De man die steevast als belangrijkste ‘leider’ van de ontevreden eilandbewoners wordt genoemd is de politicus Hermien Wiel. Elke avond spreekt hij op de radio zijn parochie toe. Wiels is een politicus die aanhang werft met vlammende pleidooien over ‘zwart bewustzijn’, en legt hen uit hoe zij ooit slaven waren, maar nog steeds niet echt vrij zijn. Sterker nog: de Curaçaoënaars worden opnieuw geknecht!

Wiels is van origine maatschappelijk werker, maar legt nu de bevolking uit hoe belangrijk Martin Luther King was. Hij stuurt zijn boodschap de ether in een klein kamertje dat is ingericht boven een winkeltje, Hot Wheels Spare Parts. Elke avond is hij minstens een uur te horen op 93.3 FM, en sinds ‘het incident’ wordt zijn uitzending door nog meer mensen beluisterd. Op de autoradio klinkt hij in het donker als een dominee, die zijn woorden als zweepslagen laat neerkomen, terwijl op de achtergrond continu de telefoons rinkelen van eilandbewoners.

In zijn studio schuift hij direct de microfoon open, zodat een interview met de verslaggever van De Telegraaf door iedereen kan worden meegeluisterd. De rellen komen niet uit het niets, zegt hij. “Het is een gevolg van 300 jaar slavernij én kolonialisme!” De Antillianen laten zich niet opnieuw kolonialiseren, want dát is wat er gebeurt. “Nooit!” zegt hij. “Wij zijn een volk dat recht heeft op autonomie”, zegt hij ook later, bij een biertje. “Het volk heeft zich daarover uitgesproken, maar onze regering gooit de wil van het volk in de prullenbak.”

De Antilliaan heeft veel om boos over te zijn, legt hij zakelijk uit. “Ik maak hen bewust. Het is een bezetting die hier plaatsvindt. De stranden worden gesloten, en zijn alleen nog toegankelijk voor de rijke Nederlanders en toeristen. We moeten nu zelfs betalen voor toegang tot het strand, áls we er al op mogen. De hele zuidkust staat vol met dure woningen, allemaal van Nederlanders. Het is allemaal al eerder gebeurd, de onlusten in mei 1969, maar er is niets van geleerd.”

Er gaan enorme bedragen naar concerns, maar niet naar de bevolking, vervolgt hij zijn betoog. “Net weer 32 miljoen naar het hotel Van der Valk, maar voor onze eigen scholen is er geen geld. En de ministers verhogen ondertussen zelf hun loon met dertig procent!” Het zijn woorden die er bij een deel van de eilandbewoners als zoete koek ingaan. Nog zoiets: “Het hele eiland is vergeven van Nederlandse stagiairs die voor niks in de horeca werken, maar voor ons eigen mensen is er geen plek. Die moeten op stage naar Nederland.”

Agressief

Het racisme van donderdag op vrijdag noemt hij begrijpelijk. “Ik keur het niet goed en ik was er niet”, voegt hij eraan toe. Hij heeft de kreten niet gehoord van de agressieve betogers dat “de Nederlanders hier niet mogen zijn, als wij daar niet mogen zijn”. Bovendien, misschien is de hele rel wel uitgelokt, oppert hij. “Er is geroepen: ‘Ga slapen! Het is nu wel over, idioten!’ En ook heb ik gehoord dat ze hun billen hebben laten zien. Dat mag in Nederland wellicht kunnen, maar op de Antillen is het beslist niet gewoon om de billen bloot te maken.”

Het getuigt van het gebrek aan respect voor de Antilliaan, zegt hij. “En dat blijkt niet alleen hieruit, maar ook uit het feit dat hier mensen al 15 jaar wonen en nog geen woord Papiaments (de lokale taal) spreken. Apentaal, noemen ze dat! Als ik voldoende stemmen krijg, komt er een verplichte inburgering voor Nederlanders. Wie langer dan een halfjaar blijft, moet verplicht de taal leren. Mensen die met hun geld hier hun zaken willen doen blijven welkom, de rest mag wegblijven.”

In het zakenleven van Curaçao wordt met zorg gekeken naar de agressieve toon die de kop opsteekt. “De groep radicalen is weliswaar klein”, zegt de (zwarte) Steven Martina, een 49-jarige directeur van de grote verzekeraar Fatum en zoon van een voormalige premier. “We moeten voorkomen dat de aanhang zal groeien. In Nederland wordt door een kleine groep ook onverzoenlijk gesproken over de Antillen. We moeten maar op Marktplaats.nl worden gezet, of worden weggegeven aan Venezuela. Dat voedt het sentiment hier op het eiland ook weer.”

Hij ziet de financiële curatele als stappen op weg naar ‘hervorming’. “Maar doordat het eilandbestuur slechts een krappe meerderheid heeft, worden deze beslissing niet breed gedragen. Dat is verkeerd. Voor goede beslissingen moet je brede steun zoeken. Curaçao mag niet in de greep komen van een lawaaiige kleine minderheid. En dat is wat er nu is gebeurd.”

Onder de Makamba’s is er eveneens ergernis. Kurt Evertz is lelieblank (hoewel nu een beetje verbrand), maar is geboren op het eiland. Hij stuurt zijn vissersboot door het Spaanse Water, langs de door Wiels verketterde domeinen van de rijken. “Ik ben hier nog nooit aangesproken op mijn huidskleur”, zegt hij. “Dit is zó oneigen voor Curaçao! De mensen die hier wonen, brengen geld naar het eiland. Ze hebben er vaak heel hard voor gewerkt. Ik heb zelf ook altijd hard gewerkt, en voedt mijn kinderen zo op.” Langs de kust wijst hij de grote bouwprojecten aan; nieuwe villa’s, een grote hotelketen. “Het gaat juist steeds beter met de Antillen. Het is angstaanjagend wat één iemand via zo’n radiostation teweegbrengt.”

Corrupt

Na de feestelijkheden op Vlagdag schuiven in een restaurant enkele oppositieleiders aan tafel; Charles Cooper, Nelson Pierre, Gerrit Schotte. Toevallig zijn zij allen als corrupt te boek gesteld in een rapport van PVV-lid Hero Brinkman, lachen ze. “Klopt niks van.” Zij vinden het nu vooral belangrijk om te zeggen dat de onvrede zeker niet alleen bij één man en enkele volgelingen speelt.

“Natuurlijk zijn we het niet eens met het geweld”, zegt Cooper. “Maar let wel dat er ook sprake is van structureel geweld tegen onze bevolking. Ons volk wil niet opnieuw dat Nederland hier de dienst uitmaakt.” Schotte: “Het is aan het escaleren, en daar waarschuw ik al tijden voor. Als dit doorgaat, kan het een begin van nog veel erger zijn.”

De gevolgen van de rellen zijn in de eerste dagen ook al duidelijk. De 21-jarige serveerster Marloes vertelt dat de eerste stagiaires van het eiland al worden teruggehaald. “Ze zijn allemaal gebeld door hun ongeruste ouders. Een vriendin van mij gaat zaterdag naar huis.” Gezaghebber Lisa Dindial ontkent dat overigens: “Er gaat hier helemaal niemand naar huis. Zoiets als dit gebeurt hier nooit meer, daar zullen we voor zorgen. De stille meerderheid is nu wakker geschud.”

De eerste arrestaties voor de blankenjacht wordt “zeer binnenkort” verwacht, aldus minister David Dick (Justitie). De politie heeft er het Atrako-team opgezet, dat al menig succes boekte tegen overvallen. Politieman Reggie Huggins: “We bestuderen nu de beelden. Als een groep toeslaat is het altijd lastig om precies na te gaan wie wat deed. We willen dit daarom écht heel goed onderzoeken. Het moet een écht goede strafzaak worden… Een die als voorbeeld kan dienen.”

En de bijna doodgeslagen Marco M.? Hij mag vermoedelijk over enkele weken weer naar huis, zegt zijn vader Ivan. Zijn blanke zoon, een Antilliaan nota bene, werd gered door een onbekende Nederlandse stagiaire, die met haar T-shirt zijn bloedende hoofd wist af te schermen. “Het is erg, maar het heeft toch ook nog een goede kant”, zegt hij. “We zijn overstelpt met reacties: zó gaan we op Curaçao niet met elkaar om, en dat is nu duidelijk. Dat is hartverwarmend.”

Bron: Telegraaf

Door: Bert Huisjes