Door Anja Broeken
Damen Shipyards Group ligt onder het vergrootglas van de FIOD. Die zoekt naar bewijzen van corruptie. Handel in het buitenland zorgt voor dilemma’s, zo weet hoogleraar Marcel Pheijffer.
One Family, één grote familie, zo profileert de Gorcumse scheepbouwer met 32 werven en 9.000 personeelsleden zich wereldwijd. Oprichter Kommer Damen is vorige week donderdag benoemd tot ereburger van de Arkelstad – mede vanwege de zorg voor zijn werknemers bij de Damen Shipyards Group.
Een dag later viel de FIOD het hoofdkantoor op Avelingen-West binnen. Woordvoerder Marieke van der Molen van het Functioneel Parket meldt dat het onderzoek zich toespitst op het betalen van steekpenningen in het buitenland. Zonder daarbij de naam van Damen te noemen overigens.
De scheepsbouwer reageerde hierop met de woorden: ‘De aard van het onderzoek is op dit moment onbekend voor Damen’. En sinds die tijd zijn de gelederen gesloten bij de Damen Shipyards Group. De familie houdt de kaken stijf op elkaar. Ook na aandringen.
Ereburgerschap
Arold de Vries, directeur personeelszaken en communicatie, wil alleen bevestigen dat het personeel op het hoofdkantoor persoonlijk is bijgepraat over de inval. Burgemeester Govert Veldhuijzen van Gorinchem reageert desgevraagd: ,,Ik ben door de FIOD geïnformeerd over het bezoek aan Damen. Op de dag zelf. Dat is bij dergelijke acties gebruikelijk.”
Over het feit dat de inval uitgerekend komt na het toekennen van het ereburgerschap, zegt hij: ,,Ik heb verder geen oordeel hierover.” De vraag of de inval in zijn visie het imago van Damen kan schade, wil hij evenmin beantwoorden. Hij is niet de enige: niemand wil inhoudelijke reageren op de vraag of het imago van Damen door de inval een deuk oploopt. Meest gehoord argument: het is te prematuur om überhaupt te reageren.
Bedrijven die zaken doen in het buitenland worden in bepaalde sectoren geconfronteerd met het dilemma van de dominee en de koopman.
Toch heeft de inval in het hoofdkantoor op Avelingen-West wel degelijk gevolgen: zo hebben De Zeeuwse Meesters, een platform van Zeeuwse juristen, een bijeenkomst over criminaliteit in het Damen-kantoor in Vlissingen afgeblazen. De Schelde stelde de locatie weken geleden beschikbaar, maar gastspreker hoofdofficier van justitie Charles van der Voort zegde af. Voorzitter Pieter Ippel (Zeeuwse Meesters) vond alsnog een nieuwe, neutrale locatie.
Imagoschade
,,Damen loopt niet zo zeer imagoschade op doordat de FIOD in de boeken duikt”, zegt Marcel Pheijffer, hoogleraar forensische accountancy aan universiteit Nyenrode, wanneer hij de vraag krijgt voorgelegd. Hij schreef in december een opinie voor accountant.nl. Daarin liet hij zijn licht schijnen op de jaarrekening van Damen over 2015 waarin gerefereerd wordt aan mogelijke corruptiebetalingen in het buitenland. ,,De imagoschade ontstaat vooral doordat dit bedrijf verklaard dat de aard van het onderzoek op dit moment onbekend is”, licht hij verder toe. ,,Gegeven de toelichting in de jaarrekening wordt helder dat bepaalde betalingen die door Damen zijn verricht, niet in de haak zijn”.
Zijn opinie heeft de inspecteurs van de Belastingdienst volgen hem niet op het spoor gezet van die jaarrekening. Pheijffer: ,,Aan een inval van de FIOD gaan maanden van onderzoek en voorbereiding vooraf.” De hoogleraar was zelf in het verleden werkzaam voor deze onderzoeksdienst.
Of het huidige onderzoek van de FIOD zich expliciet toespitst op het betalen van bedragen aan vertegenwoordigers in het buitenland, die excessief hoog lijken in relatie tot het werk wat ze hebben gedaan, is niet duidelijk. Vermoedelijk wel, omdat de FIOD spreekt over verdenkingen van corruptie in het buitenland.
Zakencultuur
Pheijffer: ,,In het algemeen: bedrijven die zaken doen in het buitenland worden in bepaalde sectoren geconfronteerd met het dilemma van de dominee en de koopman. Houd de ondernemer zich aan de Nederlandse wetgeving waarin deze corruptie ten alle tijden vermijd óf gaat hij mee in de zakencultuur van een land waarin het niet ongebruikelijk is om te betalen om iets gedaan te krijgen. In mijn opinie moeten bedrijven en dus ook hun accountants zich gewoon aan de Nederlandse wet houden. Ook indien zij koopman willen zijn.”
Damen maakt gebruik van agenten die de markt verkennen en contacten leggen, zo meldt het bedrijf in de toelichting op de jaarrekening. Zij werken op basis van no cure, no pay. Damen erkent dat deze werkwijze een risico met zich meebrengt: het geld dat de agenten verdienen, kan mogelijk gebruikt worden ‘voor zaken die niet in lijn zijn met de principes en basiswaarden van Damen zelf’. Het meldt dat twee vertegenwoordigers mogelijk in strijd met de Nederlandse wet zijn betaald. De een was actief voor het hoofdkantoor in Gorinchem, de ander voor de Schelde-werf in Vlissingen. Die betalingen dateren uit 2014 en 2015. Vorig jaar mei stelde de Damen Shipyards Group een commissie in. Deze moet oog houden op rechtmatigheid van betalingen aan vertegenwoordigers in het buitenland.
Aan een inval van de FIOD gaan maanden van onderzoek en voorbereiding vooraf
Schepen over de hele wereld
Bijna vijftig jaar geleden begon Kommer Damen (foto) zijn carrière als scheepsbouwer. Hij nam in 1969 het bedrijf van zijn vader in Hardinxveld-Giessendam over. Inmiddels heeft de Damen Shipyards Group meer dan 6.000 schepen gebouwd. De onderneming telt wereldwijd 32 werven. Veertien ervan zijn in Nederland te vinden, waaronder nog steeds eentje in Hardinxveld-Giessendam.
Damen begon met de bouw van werkschepen voor de baggerindustrie. Maar de catalogus van de scheepsbouwer kent inmiddels een veel uitgebreider aanbod, variërend van luxe jachten – gebouwd door dochterbedrijf Amels in Vlissingen – tot snelle patrouilleschepen die op meerdere werven wereldwijd van de helling rollen.
Damen haalt zijn kracht uit een snelle levertijd voor zijn standaardschepen. Op het Gorcumse Avelingen liggen vrijwel altijd casco’s op voorraad. Daarnaast is het bedrijf gespecialiseerd in het bouwen op maat. Zo leverde Damen de nieuwe reddingsboot van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij. Mocht dit schip op ruwe zee kapseizen, zet het zichzelf weer recht.
Bij Damen werken wereldwijd zo’n 9.000 mensen, van wie 1.500 in Gorinchem. Zij krijgen allemaal hetzelfde personeelsblad.
Bron: Algemeen Dagblad