Was 2017 in economisch opzicht al een lastig jaar, 2018 bleek een nóg moeilijker jaar. Veel bedrijven en individuele werknemers hebben dat gemerkt, met verminderde omzetten en lagere winst of zelfs verliezen en faillissementen; en dus ook banenverlies en aantasting van de koopkracht.

En door meer economische krimp (-1,9 procent dit jaar bovenop de -1,7 procent van vorig jaar) voelde óók de overheid de effecten met minder belastingopbrengsten in de staatskas.

Uit een analyse door de Centrale Bank CBCS blijkt dat in 2018 vrijwel alle bedrijfstakken in de min zaten. Met één uitzondering: het toerisme. De sector restaurants & hotels vertoonde een plus. Ook de utiliteitssector registreerde groei, veroorzaakt door een stijging van de productie van zowel water als elektriciteit.

De verwachte economische krimp van 1,9 procent in 2018 wordt veroorzaakt door een daling van zowel de netto buitenlandse als de binnenlandse bestedingen. De netto buitenlandse bestedingen daalden als gevolg van een afname van de exporten gecombineerd met hogere importen. Bovendien namen de binnenlandse bestedingen af doordat zowel de particuliere als de overheidsbestedingen daalden.

De afname van de particuliere bestedingen is te wijten aan een lagere consumptie, terwijl de investeringen onveranderd bleven. ,,De particuliere consumptie daalde als gevolg van onder andere een afname van het besteedbaar inkomen vanwege de hogere inflatoire druk en een verslechterde arbeidsmarkt”, merkt de CBCS op. Verder daalden de overheidsbestedingen door een afname van zowel de overheidsinvesteringen als -consumptie.

De overheidsinvesteringen namen voornamelijk af doordat de bouw van het nieuwe ziekenhuis Hospital Nobo Otrobanda (HNO) de eindfase heeft bereikt en vanwege minder weginfrastructuurprojecten. De lagere overheidsconsumptie werd veroorzaakt door minder uitgaven aan goederen & diensten en lonen & salarissen. Dan een analyse van het bruto binnenlands product (bbp) per sector. Die toont aan dat de daling van de activiteiten in de particuliere sector in de eerste helft van 2018 voornamelijk te wijten was aan de sectoren transport, opslag & communicatie; industrie; bouw; financiële dienstverlening; en groot & kleinhandel.

Kortom, vrijwel álle branches, slechts gematigd door een toename van de activiteiten van de sectoren restaurants & hotels en utiliteiten dus. De reële toegevoegde waarde in de sector transport, opslag & communicatie nam af als gevolg van een daling van zowel haven- als luchthavengerelateerde activiteiten.

De Centrale Bank spreekt van ronduit een ‘slechte prestatie van de haven’. Dat was het resultaat van een sterke afname van het aantal schepen dat de haven bezocht, in het bijzonder vrachtschepen en tankers. De daling van het aantal olietankers is grotendeels gerelateerd aan wat de Centrale Bank – zacht uitgedrukt – ‘de tegenwind waarmee de raffinaderij geconfronteerd werd’ noemt.

De Venezolaanse staatsoliemaatschappij PdVSA, exploitant van de Isla-raffinaderij, en de diepe crisis in Venezuela zijn hier vooral debet aan.

De luchthavengerelateerde activiteiten daalden als gevolg van minder afgehandelde passagiers, wel iets gematigd door een toename van het aantal commerciële landingen door extra vluchten van verschillende luchtvaartmaatschappijen, waaronder KLM, TUI, American Airlines, Copa Airlines, Jet Blue, West Jet en Fly Always.

De afname van de reële productie in de sector industrie was voornamelijk als gevolg van minder raffinage-activiteiten door de Isla-raffinaderij. De daling van de aardolievoorziening vanuit Venezuela, de beslaglegging op de bezittingen van PdVSA door het Amerikaanse olieconcern ConocoPhillips en de beperkte leveringen door de CRU-centrale (Curaçao Refinery Utilities) resulteerden in een lagere productie van de raffinaderij.

Ook de bouwsector boekte negatieve resultaten omdat verschillende grote bouwprojecten werden voltooid of in hun eindfase waren.

De negatieve bijdrage van de sector financiële dienstverlening aan het reële bbp was het gevolg van een daling van de reële toegevoegde waarde van zowel de lokale als de internationale financiële dienstverlening. De daling in de bijdrage van de lokale financiële dienstverlening blijkt uit een afname van de netto rente-inkomsten, gematigd door een stijging van de overige vergoedingen en inkomsten. Verder resulteerde een daling van de lonen & salarissen en overige operationele kosten in de afname van de internationale financiële dienstverlening.

Daarnaast kromp de sector groot- & kleinhandel in 2018 door minder activiteiten in de vrije zone en een daling van de binnenlandse bestedingen, gematigd door een toename van de bestedingen van toeristen. In tegenstelling tot de krimp in bovengenoemde sectoren, droegen de sectoren restaurants & hotels en utiliteiten positief bij aan het bbp.

De groei in de sector restaurants & hotels blijkt uit een stijging van het aantal verblijfstoeristen, het aantal overnachtingen, de bezettingsgraad en het aantal cruisetoeristen. Het aantal verblijfstoeristen steeg vooral dankzij meer bezoekers uit Noord-Amerika en Europa, in het bijzonder de Verenigde Staten, Canada en Nederland. De Zuid-Amerikaanse en Caribische markten daalden grotendeels door het gebrek aan vluchten naar bestemmingen in de regio vanwege de annuleringen van vluchten door Insel Air en de aanhoudende crisis in Venezuela.

,,De positieve prestatie van het cruisetoerisme is te danken aan de opening van de tweede megapier en een verandering in de routes van cruisemaatschappijen vanwege de verwoestingen veroorzaakt door de orkanen Irma en Maria in populaire cruisebestemmingen van het Caribisch gebied”, merkt de CBCS op.

De bezettingsgraad van de hotels steeg ook, maar dit is waarschijnlijk het gevolg van een toename van het aantal bezoekers gecombineerd met minder beschikbare hotelkamers door sluiting of renovatie van verschillende hotels. Het Marriott Beach Resort & Casino werd tijdelijk gesloten voor renovatie, terwijl het Plaza Hotel Curaçao en het Howard Johnson Curaçao werden gesloten. Ondanks dit alles was er wel een stijging van de productie van zowel water als elektriciteit vergeleken met 2017.

Alles bij elkaar was 2018 economisch een uiterst moeilijk jaar, goed beschouwd mede of vooral door het ‘Venezuela-effect’. Voor velen in het bedrijfsleven een jaar om snel te vergeten en uit te kijken naar een beter jaar voor de economie. Hoewel nog onvoldoende om de schade van de afgelopen jaren goed te maken, belooft 2019 volgens de CBCS met een lichte groei iets beter te worden.

Bron: Antilliaans Dagblad