Jesse Klaver wijst enthousiast op de hoge stapel mappen op zijn bureau. Zijn belastingdossier. Opgebouwd toen hij lid was van de vaste Kamercommissie Financiën. Het leidde tot een niet aflatende fascinatie.
‘Het is mijn favoriete onderwerp. Als je naar grote wereldproblemen kijkt als armoede, honger of terrorisme, kom je uit bij belastingontwijking als voedingsbodem.’
Gretig citeert Klaver, die op 1 mei dertig wordt en dan een jaar politiek leider is van GroenLinks, gedurende het interview filosofen en wetenschappers. Maar zijn favoriete bedlectuur is wel het rapport over belastingontwijking van de Algemene Rekenkamer uit 2014, dat hij uit zijn hoofd lijkt te kennen. Allemaal culminerend in een hartstochtelijk betoog. ‘Laat de verontwaardiging over de Panama Papers de brandstof zijn voor het vuur der verandering’.
‘Belastingparadijs Nederland’
De Panama Papers zijn de inspiratie voor de afrekening met belastingparadijzen, een vierpuntenplan dat GroenLinks vandaag lanceert om de trustsector te knevelen, de geldstroom naar de Maagdeneilanden en nog zo’n dertig andere exotische bestemmingen te belasten, brievenbusfirma’s transparant te maken en dat allemaal ook afdwingbaar te maken. En ja, ook ‘belastingparadijs Nederland’ moet eraan geloven.
‘Wat we in de Panama Papers zien, is doorgeslagen hyperglobalisering. Die mensen leven in een parallel financieel universum zonder dat wij enig idee hebben wat daar gebeurt. Kijk naar de uitslag van het referendum over Oekraïne: globalisering, vrijhandel, de mensen zijn er klaar mee. Het werkt niet voor ons, maar voor een klein clubje Porosjenko’s van deze wereld. Als we niet heel snel gaan zorgen dat globalisering echt voor de mensen gaat werken, krijg je revolutie. En terecht. Wil je écht staan voor Europese en internationale samenwerking, dan moet je dit aanpakken.’
‘We kunnen nu de keuze maken om de andere kant op te bewegen’
Bent u niet veel te laat? Het geld is weg.
‘Nee. Niet te laat. Er is eigenlijk nog nooit echt actie ondernomen. Er is sinds het begin van de jaren tachtig maar één beweging geweest: meer liberalisering, meer vrijheid voor kapitaalstromen. We kunnen nu de keuze maken om de andere kant op te bewegen. En dan denken jullie: weer zo’n linkse gast die dat vindt. Maar de VS — toch geen links land — verplicht landen en banken hun gegevens over Amerikaanse belastingplichtigen te delen omdat ze anders 30% bronbelasting heffen. Dat heeft Nederland nog nooit voorgesteld. Dit is het kantelpunt. Ook heel veel partijen in de Kamer zeggen nu: dit kan niet, daar zijn zoveel mensen boos over. Hier gaan nieuwe politieke meerderheden ontstaan.’
Door die Amerikaanse actie is in Europa al veel losgewrikt. Er komt zelfs met Zwitserland automatische uitwisseling van belastinggegevens. Wat wilt u nog meer?
‘Zwitserland wordt wat opener in 2018. Ook een aantal belastingparadijzen heeft toezeggingen gedaan. Maar ik heb daar niet veel vertrouwen in. Er zijn eerder beloften gedaan. Ik ben daar wel klaar mee. We moeten gewoon sancties opleggen. De Britse Maagdeneilanden hebben 33.000 inwoners en alleen al Mossack Fonseca heeft er 112.000 brievenbusfirma’s gevestigd. Waarom zouden wij niet in staat zijn die landen onze wil op te leggen? Dus: sancties. Veel, veel harder optreden. We zijn niet zo machteloos.’
Wat moet er in Nederland zelf gebeuren? Jullie gebruiken de ‘verboden’ term belastingparadijs?
‘Ongegeneerd! Nederland is gewoon een belastingparadijs. Er wordt hier geen geld onder palmbomen geparkeerd, maar wij zijn wel een draaischijf. Bijna al het geld dat hier binnenkomt, stroomt ook gelijk weer uit. Het balanstotaal van de “overige financiële instellingen”, zeg maar de brievenbussen, is €4000 mrd. Dat is 52% van het totale balanstotaal van de financiële sector. In bijna iedere fiscale constructie komt Nederland voor. We heffen geen bronbelasting op rente en royalty’s, en die op dividend wordt via belastingverdragen teruggebracht tot bijna nul. Daarom kun je met recht zeggen dat Nederland een belastingparadijs is. Knettergek!’
Hoeveel van dat geld wilt u terughalen en hoe?
‘Een rekenvoorbeeld. De totale uitgaande stroom royalty’s, rente en dividend bedraagt €82,7 mrd. Als we erin zouden slagen over deze stroom effectief 5% bronbelasting te heffen, dan praat je al over €4 mrd. Dat is tien keer zoveel als het rijksbudget voor natuur. Het gat bij de Nationale Politie is een half miljard, de defensiebegroting is €7 mrd. En het gaat ons er niet om meer belasting te heffen, maar om het eerlijker te verdelen.’
Die bronbelasting gaat gelden voor alle uitgaande geldstromen?
‘We noemen het een paradijsbelasting, op alle geldstromen naar de dertig landen die nu al op de Europese zwarte lijst staan. Voor geld dat daar vandaan komt, geldt de deelnemingsvrijstelling niet meer (dat is het ‘kroonjuweel’ van het Nederlandse belastingstelsel, bedoeld om dubbele belasting te voorkomen, maar juist in de ontwijkingsconstructies vaak misbruikt – red). Dat is een goed startpunt. Je kunt er gewoon eenzijdig mee beginnen, want het gaat heus niet om enorme economische belangen. Het “we zijn de gekke Henkie van Europa”-argument gaat dus niet op. Ik geloof in “leading by example” in Europa. Als belastingparadijs Nederland zegt: we stoppen hiermee, kan het een kopgroep vormen die een heel eind komt.’
‘We moeten niet onderschatten waar we toe in staat zijn als Angela Merkel zich echt even boos maakt’
Dan vestigt iedereen zich dus straks in Luxemburg. Daar is hun hele businessmodel op gebaseerd.
‘Je moet ergens beginnen. En als Luxemburg echt weigert mee te werken, dan moeten we ook sancties inzetten tegen Luxemburg. Luxemburg is een offshore olieplatform voor de rich and famous. Laten wij ons echt met 500 miljoen Europeanen gijzelen door een stadstaatje met 500.000 inwoners? We moeten niet onderschatten waar we toe in staat zijn als Angela Merkel zich echt even boos maakt. Zullen we maar gewoon eens beginnen?’
Het is al de vraag hoe ver u in Nederland komt. De Nederlandsche Bank dringt al drie jaar aan op aanscherping van de Wet toezicht trustsector.
‘Hoe de trustsector wordt behandeld, is echt om te huilen. DNB heeft bijna geen instrumenten voorhanden om sancties op te leggen. Dat moet echt veel strenger. Drie keer de fout in: dan ben je weg. Maar het is bizar zo langzaam als het gaat. De belangen zijn zo groot en er wordt zo veel geld in verdiend, dus er wordt zó tegengewerkt. Maar met PvdA, D66, ChristenUnie en SP samen is er nu een meerderheid die elkaar moet vasthouden en voorstellen doen die het gaan redden. En als het gaat om strenger straffen, moet je ook met CDA en VVD kunnen samenwerken.’
Die staan toch nog steeds op de bres voor het fiscale vestigingsklimaat?
‘Dat hele geouwehoer over het fiscale vestigingsklimaat… hou op! Hoeveel van die buitenlandse investeringen blijven er werkelijk hier in Nederland? De echte investeringen blijven achter. De R&D-uitgaven? Blijven achter. Willen we werkelijk geld binnenhalen dat er meteen weer uitstroomt? Daar zit ook mijn woede richting VVD die voortdurend mensen bang maakt met: zo gaat onze economie naar de knoppen. Als we niet heel snel de échte economie versterken, hebben we straks helemaal niks meer. De Nederlandse economie is te belangrijk om aan rechtse collega’s over te laten.’
Bron: Financieel Dagblad