Sonny Motké Joris Polman Mathijs Rotteveel | Financieel Dagblad

De Amsterdam Trade Bank, die in handen is van onder anderen de gesanctioneerde Russische oligarch Michaïl Fridman, staat te koop. Sinds de Russische invasie in Oekraïne werkt de directie aan meerdere toekomstscenario’s, en verkoop van het hele bedrijf is daar een van. Naar verluidt heeft de bank het moeilijk door sancties van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. In de Europese Unie staat de bank niet op de zwarte lijst.

In het kort

• De Amsterdam Trade Bank van oligarch Michaïl Fridman staat te koop.
• Sinds de inval in Oekraïne werkt de bank aan toekomstscenario’s, waaronder een volledige verkoop
• Amsterdam Trade Bank is door Britten en Amerikanen gesanctioneerd, maar niet door de EU.

Amsterdam Trade Bank (ATB) heeft een gebutste reputatie. De op de Amsterdamse Zuidas gevestigde bank is sinds 2017 onderwerp van een witwasonderzoek van het Openbaar Ministerie. Daarnaast is ATB een onderdeel van de grootste Russische private bank Alfa Bank, die deels in handen is van Fridman en Petr Aven. Zij staan sinds maart op de Europese sanctielijst vanwege banden met het Kremlin. ATB is geen grote bank: eind 2020 stond er €1,2 mrd op de balans.

Een medewerker van ATB bevestigde donderdag telefonisch dat de bank op zoek is naar een koper of fusiepartner. Enkele uren daarna liet de directie schriftelijk weten dat de medewerker geen woordvoerder is van de bank. De directie zelf heeft ‘op dit moment geen commentaar’.

Korting

Verschillende bronnen melden aan het FD dat ATB actief investeerders benadert met een aanbod om activiteiten over te nemen. Daarbij worden kortingen genoemd die oplopen tot 40% van de boekwaarde. De mogelijkheid bestaat om de gehele bank over te nemen, maar geïnteresseerden kunnen ook losse portefeuilles kopen. Dit betreft onder meer hypotheken van Nederlandse mkb-bedrijven, particuliere effectenportefeuilles en een pakket oude scheepsleningen.

Als onderdeel van een reorganisatie zijn de scheepsleningen in de afgelopen jaren al voor een deel verkocht. De mkb-leenactiviteiten zijn sinds januari actief onder de naam Fibr. Deze onlinebank heeft €850 mln in kas, en wil zich vooral richten op de Britse en Nederlandse leenmarkt. Daarnaast bedient ATB een groep Nederlandse, Duitse en Oostenrijkse spaarders. In 2020 rapporteerde ATB dat €370,8 mln aan direct opvraagbaar spaargeld bij de bank is gestald.

Volgens het laatst bekende jaarverslag leed ATB in 2020 een verlies van €36,5 mln. Dit was een gevolg van herstructureringskosten en de coronapandemie. Ook haalt de bank in het jaarverslag een fraudezaak aan, waardoor een klant aflossingsverplichtingen niet kon nakomen.

Transformatie

Ter ondersteuning van de reorganisatie investeerden aandeelhouders vorig jaar nog €73,8 mln in de bank. Bij een eventuele verkoop moeten zij een verlies nemen. Volgens een bankverklaring uit mei vorig jaar zijn Fridman en Aven, die ook belangen hebben in beursgenoteerd telecombedrijf Veon en detailhandelsbedrijf X5, voor 42% eigenaar van ATB.

Een bedrijf valt onder de Europese sancties als een gesanctioneerde oligarch meer dan 50% van de aandelen bezit. Dat is dus niet het geval. De bank kent nog twee andere Russische eigenaren, Aleksej Koezmitsjov (15,25%) en German Khan (19,58%), ook zij staan op de sanctielijst.

Kort na de Russische inval in Oekraïne verklaarde ATB dat Fridman en Aven geen enkele betrokkenheid hebben bij de dagelijkse werkzaamheden van de bank. ATB wordt bestuurd door een ‘onafhankelijk management’ en heeft veel Nederlandse en ook Oekraïense werknemers. In een verklaring op de ATB-website staat dat de bank zich houdt aan alle sanctiemaatregelen en een eigen koers vaart, los van haar aandeelhouders.

Opmerkelijk is dat de Europese Unie geen sancties heeft opgelegd aan ATB, waar dit elders in de westerse wereld wel is gebeurd. In reactie op vermeende oorlogsmisdaden door Rusland heeft het Witte Huis begin april het moederbedrijf van ATB, Alfa Bank, in de ban gedaan. Het Verenigd Koninkrijk zette Alfa Bank eind maart al op de sanctielijst.
FIOD-inval

Vijf jaar geleden raakte ATB in opspraak nadat de fiscale opsporingsdienst Fiod er een inval had gedaan vanwege een verdenking van overtreding van de antiwitwaswet. Dit onderzoek, dat focust op het witwassen van Russisch geld in Europa, is nog steeds gaande. ATB werd ook genoemd als een van de banken die het Russische telecombedrijf Vimpelcom gebruikte om smeergeld te betalen in Oezbekistan. Vimpelcom kocht vervolging in deze kwestie in 2016 af voor $795 mln. In 2017 veranderde Vimpelcom zijn naam in Veon.

ATB is in het verleden door De Nederlandsche Bank gewezen op een aantal tekortkomingen, geconstateerd tijdens een onderzoek in 2019. In het laatste jaarverslag van ATB staat dat de bank een ‘actieplan’ in werking heeft gezet, om de gebreken te herstellen. Alle bijbehorende acties waren afgerond ten tijde van de publicatie van het rapport.

In de raad van commissarissen van ATB zitten drie Nederlanders: oud-bestuurder van De Nederlandsche Bank Lex Hoogduin, voormalig ABN Amro-directeur Ruut Meijer en ex-KPMG-partner Hans van Damme. Zij zagen tot op heden geen reden om te vertrekken bij ATB.

In een eerdere versie stond dat de andere Russische eigenaren, Aleksej Koezmitsjov en German Khan niet op de sanctielijst stonden.

Bron: Financieel Dagblad