Martijn Pols | Financieel Dagblad

EY heeft serieuze plannen zijn accountants en adviseurs volledig van elkaar te scheiden. Opvallend, want het is al jaren een bron van discussie. De grote firma’s vinden de combinatie noodzakelijk voor een goede accountantscontrole, terwijl tegenstanders juist de commerciële prikkels hekelen.

In het kort

• EY overweegt de accountants volledig te scheiden van de consultants, aldus de Financial Times.
• Een opmerkelijke stap, omdat het kantoor daarmee zelf het voortouw lijkt te nemen.
• De grote kantoren hebben zich altijd verzet tegen splitsing, terwijl critici juist altijd voor deze stap hebben bepleit.

Eerst de feiten. De Financial Times meldde donderdag, op basis van anonieme bronnen, dat de wereldwijde organisatie van EY aan een voorstel werkt om de accountants op afstand te zetten van de consultants. Ook zou het bedrijf een gedeeltelijke verkoop van zijn adviesactiviteiten onderzoeken. Wel is nog vaag hoe dat exact vorm moet krijgen en vooral ook wanneer.

Een woordvoerder van EY Nederland kon vrijdag niet reageren, omdat het een zaak is van de wereldwijde collega’s van EY Global. Die stellen in een schriftelijke reactie in het algemeen ‘regelmatig de strategie en de toekomstplannen te evalueren’ en benadrukken dat er nog niets is besloten.

Wirecard

Het is speculeren naar het waarom van de plannen. In Duitsland maakte juist EY een enorme misstap bij betaalbedrijf Wirecard. De Duitse beurslieveling viel om toen bleek dat er fors met de boekhouding was geknoeid, zonder dat EY dat had opgemerkt. De miljardenstrop die dat alleen al beleggers bezorgde, kan zelfs het voortbestaan van EY bedreigen. Wel beseften de consultants daardoor weer dat de controle-collega’s niet alleen minder rendabel zijn, maar ook grote risico’s met zich meebrengen, en dus heel veel geld kunnen kosten.

Dat EY deze stap overweegt, is op zichzelf al opmerkelijk. Critici van de accountants pleiten er al jaren voor: in hun ogen past de commerciële prikkel van adviesdiensten niet bij de rol van de accountant. Die wordt weliswaar door bedrijven ingehuurd, maar moet namens beleggers, financiers en andere betrokkenen strikt en onafhankelijk controleren.

Onafhankelijkheid

‘Het is een cruciale stap om echt af te komen van de problemen van gebrekkige accountantscontrole’, zegt Gerben Everts. De VEB-directeur en voormalig toezichthouder op de accountants bij de AFM wijst op de cijfers van de wereldwijde accountantstoezichthoudersclub IFIAR, waaruit blijkt dat 3 op de 10 controles gebreken vertonen.

Ook Nyenrode-hoogleraar Marcel Pheijffer stelt dat ‘onafhankelijkheid in het kader van de controle door de accountant idealiter zou moeten leiden tot scheiding of nog beter afsplitsing.’

Dat nu is uitgelekt dat EY zelf het voortouw neemt om zich op te delen, is volgens beleggersvoorman Everts te prijzen. ‘Het is onontkoombaar dat het echt een keer moet gebeuren, al dan niet gedwongen. Wij blijven ook de andere kantoren aansporen dit te doen.’

Een wettelijke scheiding kwam er nooit, ondanks voorstellen, door de lobby van de grote kantoren. Europese regels kwamen uiteindelijk uit op een (gedeeltelijk) verbod op het geven van advies bij klanten waar dezelfde firma de boeken controleert, en een verplichte roulatie waarbij bedrijven elke tien jaar een nieuwe accountant moeten zoeken.

Recent nog werd in het Verenigd Koninkrijk, na de affaire rond bouwbedrijf Carillion en KPMG, het voorstel gedaan de scheiding in de aangescherpte wet op te nemen. Dat haalde het niet, maar de Britse accountantswaakhond vroeg de firma’s wel hierover na te denken, en er komen nieuwe regels om operationele muren binnen de firma’s op te tuigen.

Essentieel

Het is echter essentieel dat zo’n scheiding niet alleen organisatorisch, maar ook financieel heel scherp is, stelt Pheijffer. ‘Het probleem is dat accountancy veel investeringen vraagt en er eigen buffers nodig zijn voor mogelijke claims. In de huidige firma’s gaat de winst echter ieder jaar vrijwel volledig naar de partners.’

Daarom opperde begin 2020 in Nederland een commissie van beroepsorganisatie NBA financiële hekken te zetten tussen de accountants en de rest van de firma’s. Een complete scheiding werd als een brug te ver gezien, ook door een andere kritische commissie van het ministerie van Financiën. Die laatste kreeg wel voor elkaar dat er meer onderzoek kwam, waaronder naar audit only, oftewel zelfstandige, alleenstaande accountants. Dat moet binnenkort afgerond zijn.

In Nederland werd recent nog op pijnlijke wijze duidelijk hoe onhandig de samenloop van advies en controle kan zijn. Deloitte was al aangekondigd als accountant van ASML, een van de meest prestigieuze klussen in deze sector in Nederland. Maar het kantoor trok zich terug, omdat het de voorkeur gaf aan advieswerk bij een Duitse deelneming. ‘Ik had eerder verwacht dat Deloitte de accountancy geheel zou afstoten’, zegt Pheijffer. ‘Dat kantoor is 80% advies en maar 20% controle.’

Bron: Financieel Dagblad